Γράφει ο Dr. Νίκος Μπογονικολός*
Η παγκοσμιοποίηση των οικονομιών και της βιομηχανικής παραγωγής ξεκίνησε την δεκαετία του ’90. Μετά το 2.000 και την είσοδο της Κίνας στη Παγκόσμια Συμφωνία Εμπορίου, το τέλος (στην ουσία) των δασμών πυροδότησε τεράστιες μεταβολές παγκόσμια και κυρίως όσον αφορά την παραγωγή. Το Made in Chine κυριάρχησε! ΟΧΙ μόνο για κινέζικα προϊόντα αλλά για όλα τα προϊόντα που, τα περισσότερα ιδιαίτερης σημασίας με χαρακτηριστικό παράδειγμα την Apple, έγιναν κινέζικης κατασκευής! Η Κίνα κατάφερε να παίξει τεράστιο ρόλο σε όλη την εφοδιαστική αλυσίδα. Ακόμα και προϊόντα π.χ. αυτοκίνητα, στην Ευρώπη, για την κατασκευή τους είχαν κινέζικα εξαρτήματα.
Το ντόμινο αυτής της οικονομικής παγκοσμιοποίησης είναι δύσκολο να εκτιμηθεί και να περιγραφεί. Η διείσδυση υπάρχει παντού. Η πτώση της τιμής όλων των προϊόντων ίσως αύξησε την αγοραστική ικανότητα ασθενών οικονομικά ομάδων παγκόσμια μια που τα κινέζικα προϊόντα είναι ασυναγώνιστα στις τιμές.
Για την Ελλάδα θα αναφέρω κάποια μικρά παραδείγματα αρνητικών επιπτώσεων που δυστυχώς δεν έχουν εκτιμηθεί από το πολιτικό δυναμικό της πατρίδας μας. Ένα από αυτά είναι η συντριβή της χειροτεχνίας. Σκεφτείτε τα τουριστικά σουβενίρς, πλέον σχεδόν όλα είναι κινεζικής κατασκευής. Ακόμα και τα απλά και εύκολα στην κατασκευή πήλινα ή ξύλινα μικροαντικείμενα. Επίσης, βιοτεχνικοί κλάδοι όπως βιοτεχνίες ενδυμάτων, υποδημάτων, επίπλων συνετρίβησαν κλείνοντας κατά εκατοντάδες. Το κλείσιμο του δημόσιου οργανισμού υποστήριξης μικρών μεταποιητικών επιχειρήσεων του ΕOMMEX δεν ήταν τυχαίο αλλά αποτέλεσμα της εξαφάνισης των χειροτεχνιών και μικρών βιοτεχνών. Χαρακτηριστικά επίσης αναφέρω ότι π.χ. ούτε απλά παιδικά παιχνίδια πλέον δεν υπάρχουν ελληνικής κατασκευής. Έγιναν συλλεκτικά ιστορικά αντικείμενα.
Τα τελευταία χρόνια έχουμε μία ανατροπή στην οικονομική παγκοσμιοποίηση που οδηγεί στα Ηomeland economics. Θα το περιέγραφα στα Ελληνικά την «προστασία της εθνικής παραγωγής και οικονομίας».
Τέσσερις ήταν οι αιτίες, τα γεγονότα που προκαλούν αυτή την ανατροπή σε εξέλιξη!
Πρώτον η πανδημία του COVID που ανέδειξε προβλήματα στην παγκόσμια εφοδιαστική αλυσίδα, κυρίως από Κίνα, που είναι η σπονδυλική στήλη της παγκοσμιοποιημένης παραγωγής.
Δεύτερον ο πόλεμος Ρωσίας – Ουκρανίας που δημιούργησε τεράστια αναστάτωση στον τομέα της ενέργειας.
Τρίτον οι νέες τεχνολογίες όπως Τεχνητή Νοημοσύνη ΑΙ που δημιουργεί νέα δεδομένα στην διαχείριση του παγκοσμίου κεφαλαίου γνώσης και την εξέλιξή του.
Τέταρτον οι διαδοχικές γεωπολιτικές κρίσεις, πόλεμοι και ασύμμετρη τρομοκρατία τα οποία αναδιατάσσουν την τράπουλα της παραγωγής και δημιουργούν τα αίσθημα της ανάγκης ανάπτυξης εθνικής παραγωγής σε τομείς όπως ηλεκτρονικές μπαταρίες και άμυνα!
Αυτές οι αιτίες προκάλεσαν ήδη κινήσεις τακτικής homeland economics από χώρες όπως ΗΠΑ, από Ευρώπη, Γερμανία, Γαλλία και άλλες, από Ινδία αλλά και από περιφερειακούς παίκτες όπως η Τουρκία. Εδώ πρέπει να παραδεχθούμε ότι στην Τουρκία του Ερντογάν αυτές τις δεκαετίες γίνεται σοβαρή προσπάθεια ενίσχυσης της Τουρκικής βιομηχανίας σε όλους τους τομείς! Η κλασική κίνηση είναι να δίνουν τα κράτη όχι δισεκατομμύρια αλλά τρισεκατομμύρια για την ενίσχυση βιομηχανικών επενδύσεων σε τομείς όπως τα ηλεκτρονικά και η ενέργεια.
Ταυτόχρονα, ήδη τρέχουν κύματα νομοθετικών περιορισμών για επενδύσεις π.χ. από Κίνα ή για ενίσχυση τοπικής παραγωγής όπως κάνει η Ινδία.
Βέβαια, σε μία οικονομική παγκοσμιοποίηση και διασύνδεση υποκατασκευής των βιομηχανιών είναι πολύ δύσκολο να σπάσεις αυτή την δομή, και κυρίως χωρίς κόστος και αναστάτωση. Π.χ., γεωπολιτικά, μπορεί να πουν οι ΗΠΑ ή η Ευρώπη ότι τα προϊόντα του Χ κλάδου θα προτιμήσουμε να είναι παραγωγής Ινδίας ή Μεξικού. Έλα όμως που στο Μεξικό και την Ινδία συχνά τα βιομηχανικά προϊόντα τους έχουν άνω του 50% υποπροϊόντα και εξαρτήματα Κίνας. Άρα, απλώς αλλάζει η ροή ως στατιστικό αποτέλεσμα. Τέτοια παραδείγματα είναι πάρα πολλά και δημιουργούν προβληματισμό μήπως τα δισεκατομμύρια που δίδονται παράγουν απλά νέα οικονομική παγκόσμια κρίση.
Αν και το παράδειγμα δεν είναι το ίδιο ας σκεφτούμε τι προκάλεσε στις βιομηχανίες των χωρών μελών της Σοβιετικής Ένωσης η διάλυσή της και η διάλυση της σχετικής εφοδιαστικής αλυσίδας. Πολύ απλά, στα τρακτέρ κατασκευής πχ Καζακστάν με ρόδες Ουκρανίας και μηχανικά μέρη Ρωσίας ή Πολωνίας, σταμάτησε η παραγωγή τους. Και ποτέ δεν επανήλθαν αυτές οι παραγωγικές μονάδες.
Ζούμε την εποχή των homeland economics και της αποδυνάμωσης της οικονομικής παγκοσμιοποίησης. Και γράφω οικονομικής γιατί πολιτική ή γεωπολιτική δεν υπήρξε ποτέ. Εξάλλου ζούμε στην ουσία σε εποχή δημιουργίας νέων πολιτικών και γεωπολιτικών μπλοκς τα οποία, δυστυχώς, συνδυάζονται με εστίες πολέμου και έντασης παγκόσμια.
Και η Ελλάδα τι κάνει; Μετά την οικονομική κρίση και συντριβή του 2.010 μάλλον παρακολουθεί και ελπίζει στην τοποθέτηση της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Αφελές θα έλεγα, γιατί στους κόλπους της Ευρωπαϊκής Ένωσης βλέπουμε προώθηση homeland economics των ισχυρών παικτών της όπως Γερμανίας και Γαλλίας, σε μια Ε.Ε. χωρίς Μεγάλη Βρετανία μετά το Brexit! Ακόμα και χώρες όπως Πολωνία και Ουγγαρία χαράσσουν εθνική βιομηχανική πολιτική.
Η Ελλάδα έχει μείνει ακόμα στην αναζήτηση ρόλου στον τομέα της ενέργειας και διακίνησης ενέργειας με αγωγούς, όταν με τον πόλεμο Ρωσίας – Ουκρανίας έχει γίνει δραματική μείωση του ρόλου των διαδρομών ενεργειακών πόρων!
Όσο αφορά τη homeland economics για ποια βιομηχανική παραγωγή να μιλήσουμε. Η βιομηχανική παραγωγή της χώρας έχει καταστραφεί ή φυτοζωεί. Είναι γεγονός που μόνο αν στρουθοκαμηλίζεις δεν θα το δεις! Καμία πολιτική δύναμη, κανένας θεσμικός φορέας δεν έχει ασχοληθεί ακόμα με τα homeland economics της Ελλάδας μας. Ίσως περιμένουν να βιώσει η χώρα τις συνέπειες των άλλων, τη νέα κατάσταση της Ευρωπαϊκής Ένωσης και μετά βλέποντας και κάνοντας, ως συνήθως!
Το σημείωμά μου μακάρι να αποτελέσει ερέθισμα προβληματισμού! Όπως και άλλες φορές με παρεμβάσεις μου το καταθέτω χωρίς κανένα προσωπικό συμφέρον αλλά με εθνική αγωνία. Ακόμα προλαβαίνουμε αλλά, αν θέλουμε, χρειάζεται να προετοιμάσουμε το Εθνικό μας πρόγραμμα βιομηχανικής ανασυγκρότησης ώστε να αποκτήσουμε προϊόντα «Ελληνικής κατασκευής»!
*Ο Dr. Νίκος Μπογονικολός είναι Μαθηματικός.
Κάτοχος MSc στην Κυβερνητική και διδακτορική διατριβή στο Εθνικό Οικονομικό Πανεπιστήμιο του Kharkov.
Συγγραφέας βιβλίων και άρθρων
σχετικά με τις Τεχνολογίες Πληροφορικής (Blockchain, AI, IoT).
