Φιλαρέτεια 2022 Ώλενα Πύργου Ηλείας, Τρίτη 13 Σεπτεμβρίου 2022
Το μαρτύριο Αρχιερέων και Προκρίτων το 1821 στην Τριπολιτσά
Μία μικρή αναφορά στον Εθνομάρτυρα Επίσκοπο Ωλένης Φιλάρετο
Για ένα ακόμη πρωινό του Σεπτεμβρίου συγκεντρωθήκαμε σε αυτόν τον τόπο της Ηλείας, για να τιμήσουμε ένα τμήμα της μεγάλης μας Ιστορίας. Ένα τμήμα όμως που συνδέεται με ένα μαρτύριο για τις αξίες της Πίστεως και της Ελευθερίας. Βρισκόμαστε ενώπιον της προτομής του Επισκόπου Ωλένης Φιλαρέτου…
Για να καταλάβουμε τι συνέβη και τι τιμάμε, ας πάει ο νους μας νοερά 2 αιώνες πιο πριν, στον καιρό λίγο πριν χτυπήσουν τα πρώτα ντουφέκια της Εθνεγερσίας του 1821.
Το όραμα της Ελευθερίας δεν είχε χαθεί από το μυαλό των σκλάβων, ήδη από την επομένη που το πόδι του αλλόπιστου και αλλοεθνούς Κατακτητή είχε εισβάλει και στον τόπο της Πελοποννήσου. Για αυτό από το 1453 έως το ευλογημένο 1821 είχαν γίνει πολλά επαναστατικά Κινήματα, με αρνητικό όμως αποτέλεσμα. Τώρα τα πράγματα άλλαξαν για πολλούς λόγους. Ένας από αυτούς ήταν η δημιουργία και η οργάνωση της Φιλικής Εταιρείας, που ετοίμασε τους αγωνιστές που θα πρωταγωνιστούσαν στο μεγάλο πανηγύρι της Λευτεριάς. Όλα είχαν ετοιμαστεί, με την συμμετοχή Ιεραρχών, Προκρίτων, εμπόρων, παλιών οπλαρχηγών και Κλεφτών, απλών γεωργών και λογίων, όλων αυτών που ήξεραν ότι δεν αρμόζει στο γενναίο και ιστορικό Γένος των Ελλήνων η σκλαβιά. Μεγάλο μέρος των Ηλείων αγωνιστών μυήθηκε είτε στην Κωνσταντινούπολη είτε στην Ζάκυνθο είτε εδώ στον Μωριά.
Τα χρόνια εκείνα η Τριπολιτσά ήταν το κέντρο της Τουρκικής διοικήσεως για τον Μωριά. Άρα και κάθε εντολής που οδηγούσε σε εφιαλτικές ατραπούς την ζωή των Χριστιανών ραγιάδων, που συχνά έβλεπαν την αυθαιρεσία του Κατακτητή να καταστρέφει το παρόν και το μέλλον της ζωής τους…. Από τις αρχές του 1821 ό,τι γινόταν εκεί θα είχε σημασία για την επιτυχία του σκοπού της Επαναστάσεως…
Από το 1802 στην περιοχή μας, την τότε διευρυμένη Επαρχία Γαστούνης κυριαρχούσε στον θρησκευτικό βίο ο Επίσκοπος Φιλάρετος. Έφερε τον εκκλησιαστικό τίτλο του Επισκόπου Ωλένης, που μας οδηγεί συνειρμικά στο παλιό μεγαλείο της περιοχής μας, όταν η Ώλενα ήταν κέντρο της τοπικής Ιστορίας στα χρόνια του Βυζαντίου. Ο Φιλάρετος χαρακτηρίζεται από τον σύγχρονό του Ιστορικό και Πρωτοσύγκελο της γειτονικής Μητροπόλεως Χριστιανουπόλεως Αμβρόσιο Φραντζή ως «μέτοχος Παιδείας, μεγαλοπρεπής και στολισμένος με διάφορα προτερήματα…».
Μάλιστα έχουμε και την μαρτυρία του Γάλλου Περιηγητού Φρανσουά Πουκεβίλ, που έφτασε λίγο πριν το 1821 στον Πύργο και είδε τον Φιλάρετο να πρωτοστατεί στον αγώνα να αποκτήσουν τα νέα παιδιά Παιδεία και γνώσεις.
Η ώρα του γενικού ξεσηκωμού πλησίαζε μέσα στον Μάρτιο του 1821, με τους Έλληνες να ετοιμάζονται. Εδώ όλα θα ξεκινήσουν το τελευταίο δεκαήμερο του Μαρτίου, με πρωταγωνιστές σαν τους Φιλικούς Χαράλαμπο Βιλάετη και Γεώργιο Σισίνη.
Αλλά στην Τριπολιτσά, που ήδη αναφέραμε θα παιζόταν ένα άλλο τμήμα των γεγονότων της εποχής. Φοβούμενοι οι Τούρκοι, από όσα ήδη έφταναν στα αυτιά τους, τον γενικό ξεσηκωμό των ραγιάδων, κάλεσαν από τις αρχές Μαρτίου 1821 τους Αρχιερείς και τους Προκρίτους του Μωριά στην Τριπολιτσά, έτσι ώστε, κατά την γνώμη τους, να είναι ακέφαλοι οι ραγιάδες και να μην κάνουν καμία κίνηση. Έτσι προκαλέστηκε και ο Επίσκοπος Ωλένης Φιλάρετος, αλλά και άλλοι από την περιοχή μας: ο διάκονός του Ιωαννίκιος, ο Πρόκριτος του Πύργου Ιωάννης Βιλαέτης και ο παλιός Πρόκριτος της περιοχής Φαναρίου-Ανδρίτσαινας και βεκίλης, αντιπρόσωπος του Μωριά, στην Πόλη, ο παπα-Αλέξης Οικονόμος. Και οι τέσσερις δεν θα επιζήσουν για να χαρούν την Ελευθερία του Γένους.
Μαζί με άλλους Αρχιερείς και Προκρίτους, καθώς πολλοί από αυτούς με κάποια προσχήματα δεν θα προσέλθουν, θα κρτηθούν όμηροι στα φρικτά μπουντρούμια της Τριπολιτσάς, για να περάσουν στιγμές γεμάτες αγωνία και πόνο. Έχουν διασωθεί μαρτυρίες για τις συνθήκες κράτησης, που μας γεμίζουν όλους με φρίκη, αλλά μας θυμίζουν επίσης ότι η Ελευθερία και όλα τα αγαθά για έναν Λαό και έναν τόπο αποκτώνται με πολλές θυσίες. Για 6 περίπου μήνες θα ζήσουν ένα μαρτύριο καθημερινό, που θα αντέξουν αυτοί. Αλλά και θα πεισμώσει και τους Έλληνες που πολιορκούσαν την πόλη της Τριπολιτσάς από το θέρος του 1821 έως την ημέρα απελευθερώσεως της πόλεως, την 23η Σεπτεμβρίου 1821. Ο Φιλάρετος θα αποβιώσει λίγο πριν την απελευθέρωση, ενώ ο Γιαννάκης Βιλαέτης, από την ιστορική οικογένεια του Πύργου, που προσέφερε στον Αγώνα και τον εξάδελφό του Χαράλαμπο που θα υψώσει στην πόλη της σημαία της Ελευθερίας και θα πέσει τελικά ηρωικά λίγο πιο πέρα από εδώ, στην μάχη του Λαντζοΐου, στις 10 Μαΐου 1821, δεν θα μπορέσει να επιζήσει από τις κακουχίες που υπέστη. Άλλοι τέσσερις Ιεράρχες θα πεθάνουν στις φυλακές μαζί με τον Φιλάρετο, αλλά και αρκετοί Πρόκριτοι.
Και για το 1821 αυτή η άγνωστη θυσία των εγκλείστων στα τουρκικά μπουντρούμια της Τριπολιτσάς θα παραμένει ένα σημείο αναφοράς. Μας θυμίζει ότι για να περπατάμε ελεύθεροι και να έχουμε μέλλον ως Έθνος και ως άνθρωποι, κάποιοι υπέμειναν δεσμά και βασανιστήρια, κάποιοι πήρανε τα όπλα και πολέμησαν, κάποιοι έκαναν τα αδύνατα δυνατά…..
Ένα γένος ολόκληρο, με Πίστη στον Θεό και αγάπη για την Ελευθερία ξεσηκώθηκε το 1821, ενθυμούμενο ότι ανήκει σε μία Ιστορία και σε έναν Πολιτισμό που φώτισε όλην την Ανθρωπότητα. Και αυτό δεν το ξεχνάμε ποτέ.
ΑΘΑΝΑΤΗ Η ΜΝΗΜΗ ΤΟΥ ΕΘΝΟΜΑΡΤΥΡΟΣ ΕΠΙΣΚΟΠΟΥ ΩΛΕΝΗΣ ΦΙΛΑΡΕΤΟΥ!
Γεώργιος Διον. Κουρκούτας Φιλόλογος –συγγρφέας
