Οι 72 νεκροί Ήρωες του 1/38 Συντάγματος Ευζώνων ζητούν δικαίωση. Η Μάχη της Σημαίας και η κατάληψη της Λάρισσας από τους Γάλλους

Η Επιτροπή Ιστορικής Μνήμης και Παράδοσης Νομού Λάρισας, θα τιμήσει για ένατη συνεχή χρονιά τους πεσόντες του 1/38 Συντάγματος Ευζώνων το 1917 στη «Μάχη της Σημαίας». Η εκδήλωση, με επιμνημόσυνη δέηση και κατάθεση στεφάνων, θα γίνει αύριο Κυριακή 14 Ιουνίου 2020, στις 11.00 π.μ. στο χώρο του μνημείου, το οποίο βρίσκεται στην οδό Καρδίτσης μπροστά στο Κλειστό Γυμναστήριο, πριν τη διασταύρωση για το Πανεπιστημιακό Νοσοκομείο.

Στην εκδήλωση θα τιμηθεί η μνήμη των βασικών πρωτεργατών της αναδείξεως της Μάχης και του μνημείου που έφυγαν πρόωρα από κοντά μας: του Κων/νου Καρδαρά ιατρού-χειρουργού, του Δημητρίου Βάλλα δημοσιογράφου, του Δημητρίου Χατζηπλή αγρότη και του Κωνσταντίνου Σαμουρέλη π. αντιδημάρχου Δήμου Λαρισαίων. Κεντρικός ομιλητής θα είναι ο επικεφαλής της Δημοτικής Παράταξης «Λαρισαίων Κοινόν» κ. Κωνσταντίνος Βαϊούλης -Δημοτικός Σύμβουλος Δήμου Λαρισαίων, ο οποίος μας δήλωσε σχετικά:  «Τιμώντας τους ήρωες του 1/38 Συντάγματος Ευζώνων νοηματοδοτούμε την Ταυτότητα της πόλης μας. Η ταυτότητα μιας πόλης είναι κάτι περισσότερο από ένα οικιστικό συγκρότημα και μια μάζωξη πληθυσμού. Γι’ αυτόν ακριβώς τον λόγο η εκδήλωση προς τιμήν εκείνων που επέλεξαν την Τιμή αποκρούοντας με τη θυσία τους το ιταμό τελεσίγραφο του ξένου αποικιοκράτη, θα πρέπει να τεθεί υπό την αιγίδα του Δήμου Λαρισαίων για να αναδείξει το ενωτικό της πνεύμα και να στείλει ένα ηχηρό αντιστασιακό μήνυμα προς κάθε ξένο που επιβουλεύεται την πατρίδα μας».

Σύντομο ιστορικό

Στις 30 Μαΐου 1917 /12 Ιουνίου 1917* μία στρατιά Γαλλικών Δυνάμεων εισέβαλε στη Λάρισα και την κατέλαβε. Ο στρατηγός Μπαΐρας μετέβη για να προϋπαντήσει τον Γάλλο στρατηγό Βενέλ τον οποίο συνάντησε στην είσοδο της πόλης. Στην συνάντηση τους ο Έλληνας στρατηγός γνωστοποίησε στον Γάλλο ομόλογο του τις διαταγές της κυβερνήσεως του και έθεσε τις δυνάμεις του στην διάθεση του. Ο Βενέλ όμως δεν φάνηκε να συμμερίζεται την ιπποτική συμπεριφορά του Μπαΐρα. Του απάντησε ότι τον συλλαμβάνει αμέσως μαζί με τους αξιωματικούς του επιτελείου του, ενώ απείλησε ότι θα βομβάρδιζε την Λάρισα αν έπεφτε έστω ένας πυροβολισμός. Την ίδια εχθρική διάθεση έδειξαν οι Γαλλικές μονάδες έναντι των Ελληνικών μονάδων, καθώς όπου έβρισκαν Έλληνες στρατιώτες τους αφόπλιζαν και τους συνελάμβαναν. Το σκηνικό άλλαξε όμως όταν Γαλλικά στρατεύματα έφτασαν στους κοιτώνες του 1/38 συντάγματος Ευζώνων που βρισκόταν υπό τις διαταγές του Αντισυνταγματάρχη Αθανασίου Φράγκου. Οι Γάλλοι ζήτησαν εκτός από τα όπλα των Ελλήνων, τα ξίφη των αξιωματικών. Ας αφήσουμε όμως τον αυτόπτη μάρτυρα συντάκτη της «Εκθέσεως γεγονότων δια την κατάληψιν της Λαρίσης υπό των γαλλικών Στρατευμάτων» ΓΕΣ/ΔΙΣ Φ205/Α/Α/1να μας αφηγηθεί (διατηρώντας την ορθογραφία και την σύνταξη):

«Ο επί κεφαλής της ταξιαρχίας Γάλλος ’Επιτελάρχης, εζήτησε διά τού διερμηνέως του , ενός Φραγκολεβαντίνου, νά ιδεί τούς δύο Διοικητάς των Συνταγμάτων έμπροσθεν του Διοικητηρίου. Πράγματι παρουσιάσθησαν αμφότεροι και διεξήχθη η εξής συνομιλία:Ο Γάλλος Επιτελάρχης διά τού διερμηνέως του: Κύριοι κατόπιν διαταγής τού Διοικητού της Μεραρχίας παρακαλείσθε να παραδώσετε τα όπλα σας και να τεθείτε είς τήν διάθεσίν μας» Ο αείμνηστος Φράγκου ήρώτησε : «Ποιος Διοικητής Μεραρχίας διέταξε;»

‘Ο Γάλλος Επιτελάρχης απάντησε, “ο διοικητής μας” Τότε ό Φράγκου απάντησε “υμείς δεν λαμβάνομεν διαταγάς από Γάλλον αλλά μόνον άπό τόν Έλληνα Μέραρχόν μας”. Εφόρεσε τα γάντια του, ίππευσε τον ίππο του και κατευθύνθηκε προς το 1/38 Σύνταγμα. Συνέχεια από δεύτερη αναφορα με τίτλο: «Έκθεσις  τῆς συμπλοκῆς Λαρίσης τήν 30ην Μαΐου 1917:«Ἐκεῖ ἐνώπιον του συντάγματος καί τῶν ἀξιωματικῶν: Ταγματάρχης Ζήσιμος Δημήτριος, Λοχαγός Καζάνης Αθανάσιος, Λοχαγός Παλαιοδημόπουλος Ἤλ. Διοικητής τοῦ 4ου Λόχου, Λοχαγός Λάγγης Ἀνδρέας Διοικητής 6ου Λόχου, Ὑπολοχαγός Κατάνης Ἀθανάσιος Διοικητής τοῦ 5ου Λόχου, Ὑπολοχαγός Κορωνάκος Ἰω.,Ὑπολοχαγός Χρυσικός Γ. , Ὑπολοχαγό Κώτσης Ἤλ.  Διοικητής 8ου Λόχου, Ἀνθυπολοχαγός Πεντζόπουλος Θωμᾶς Διοικητής πρώτου Λόχου, Ἀνθυπολοχαγός Χατζηπαναγιώτου Γ. Διοικητής 2ου Λόχου (με έντονα στοιχεία οι δύο πεσόντες αξιωματικοί)  ὁ Διοικητής τοῦ Συντάγματος ἐπανέλαβε τήν πρόκλησιν τοῦ Γάλλου Συνταγματάρχου περί παραδόσεως τῶν ὅπλων καί πλήρης συγκινήσεως ἐξεδήλωσε τήν ἀγανάκτησιν του διά τήν προσβολήν εἰς τήν ὁποίαν ἔμελλε νά ὑποβλήθῃ ὅλον το Σύνταγμα, Σύνταγμα ἀναγράψαν ἠρωϊκᾶς σελίδας κατά τούς ἐνδόξους πολέμους, ὑπέβαλε δέ τήν γνώμην νά μήν γίνῃ ἀποδεκτή ἡ πρόκλησιςτοῦ Γάλλου διά τῆς ἐπί τοῦ πεδίου ἀτιμία τῆς παραδόσεως τῶν ὅπλων ἄνευ πολέμου εἰς Σύνταγμα οὗτινος ἡ σημαία διάτρητος, ἀλλά ὑπερήφανος διέσχισε τά Μακεδονικά καί τά Ἠπειρωτικά πεδία καλύψασα ὑπό τάς πτυχᾶς της τάς ψυχᾶς ὅλων των ἡρώων, Βελλισαρίου, Κολοκοτρώνη, Ἰατρίδου, Γεωργούλια καί πλείστων ἄλλων, ἀλλά το Σύνταγμα πιστόν εἰς τίς παραδόσεις του νά πορευθῇ πρός Νότον καί νά ἀποφύγει τήν αἰχμαλωσίαν. Οἱ αναφορές του Συνταγματάρχου Φράγκου στην τοῦ Λεωνίδος θυσίαν υπέρ τιμής, συνεκίνησαν βαθύτατα ὅλους τους παρεστώτας ἀξιωματικούς καί ὀπλίτας καί ἡ πρότασις ἐγένετο ἐνθουσιωδῶς δεκτή και οὕτω τό Σύνταγμα τεθέν ἐν σχηματισμῶ προσπελάσεως λόγω του ὅτι πρός τήν κατεύθυνσίν μας ὑπῆρχεν ζώνη γαλλικοῦ ἱππικοῦ, ἐβάδισε μέ κατεύθυνσιν τόν Νότον, προς Καρδίτσα. [Οι στρατιώτες του 1/38 Σύνταγματος είχαν όλοι καταγωγή από την Καρδίτσα]

Εξαπελύθη ομοβροντία πυρῶν παρά γαλλικῆς δυνάμεως σπευσάσης καί καταλαβούσης τήν κατά τῆς Ν. κορυφῆς τῶν στρατώνων τάφρου χωρίς μέχρι τότε να νά δοθεῖ ἀφορμή. Εἰς τά πυρά ταῦτα τό Σύνταγμα δέν ἀπήντησε διαταγήν τοῦ Διοικητοῦ του θέλοντος μέχρι τῆς τελευταίας στιγμῆς νά ἀποφύγῃ τήν σύγκρουσιν, ἀλλ’ ἀναπτυχθέν πρός ἀποφυγήν ἀπωλειῶν ἐπέσπευσε τήν πορείαν του μέ κατεύθυνσιν πρός ὕψωμα Μεζούρλου διαρκῶς βαλλόμενον. Ίλες Γάλλων ιππέων Σπαχήδων επεύλανον ίνα διακόψουσι την πορεία μας. Οἱ στρατιῶται ἐν ἀπολύτω ψυχραιμία ἐδέχθησαν τήν ἐπέλασιν τούτων παραδειγματιζόμενοι πάντοτε παρά τοῦ ἐφίππου Συνταγματάρχου των. Ἡ πάλη ἤρξατο ἐξ ἐγγυτάτης ἀποστάσεως. Αι ημέτεραι δυνάμεις ἀπέκρουσαν τήν εἰσβολήν, τῆς ἴλης ἀναγκασθείσης εἰς ὑποχώρησιν. Κατά τήν εἰσβολήν ταύτην μικροῦ δεῖν νά ἐφονεύετο ὁ Διοικητής τοῦ Συντάγματος παρά δύο ἱππέων, οἵτινες μή γενόμενοι ἀντιληπτοί ἐπετέθησαν κατ’ αὐτοῦ διά τῆς σπάθης καί ἐξ ὧν ὁ εἷς ἐφονεύθη παρά τοῦ Συνταγματάχου, ὁ δέ ἕτερος ὑπό τῶν στρατιωτῶν. Νέα ἐπέλασι ἐκ τῶν Νώτων ἑτέρων τμημάτων γαλλικοῦ ἱππικοῦ ἀπεκρούσθη καί αὕτη δί’ εὐστόχων πυρῶν τῶν τμημάτων μας. Ἐν τῷ μεταξύ ἐξεδηλώθησαν κινήσεις τοῦ ἐχθροῦ τείνοντος νά κυκλώση ἠμᾶς ἐνῶ ταυτοχρόνως δύο τεθωρακισμένα αὐτοκίνητα ἐξ’ ἐγγυτάτης θέσεως -ἀπό τῶν Νώτων- βάλλουσι ἀδιακρίτως. Πάλη ἄνισος ἐπηκολούθησε τότε. Δράξ Ἑλλήνων εμάχοντο διά τήν τιμήν τῆς σημαίας των. Ἀλλ’ εἶχε λάβει τήν ἀπόφασιν ὁ Ἕλλην Εὔζωνος νά ἀποθάνῃ. Τίποτε δέν πτοεῖ οὐδένα ἀπό τοῦ Συνταγματάρχου ὅστις ἔφιππος περιείρχετο τά τμήματα μας ἐνθαρρύνων μέχρι καί τόν τελευταῖον στρατιώτην ὀρθίως μαχόμενος ἔπιπτε ὑπέρ τῆς εὐγενοῦς ἰδέας νά σώσῃ τήν τιμήν του. Ὑφιστάμεθα ἰσχυρόν κλονισμόν λόγω των σφοδρών πυρῶν τοῦ ἐχθροῦ παραλλήλως μετά τῶν πυρῶν τῶν τεθωρακισμένων αὐτοκινήτων. Ἄνδρες λιπόθυμοι ἐξ ἡλιάσεως κινοῦνται ἐκτάδην. Ἄλλοι ἑξαντλήσαντες τά πυρομαχικά των καταβάλλουσιν ὑστάτην προσπάθειαν ἀμυνόμενοι διά τῆς λόγχης μέχρι τῆς τελευταίας στιγμῆς.» Ο απολογισμός της μάχης ήταν 72 αξιωματικοί και στρατιώτες νεκροί όλοι με φοβερούς σπαθισμούς. Η στήλη που έχει ανεγερθεί από τον Δήμο Λαρίσης περιλαμβάνει όμως μόνο 4(!) ονόματα. Οι υπόλοιποι νεκροί περιμένουν περισσότερο από έναν αιώνα το επίσημο Κράτος να τιμήσει την θυσία τους, να ανεύρει και να αναγράψει τα ονόματα τους.

Η σημαία του 1/38 παρεδόθη ως λάφυρο-που χαρακτηρίστηκε από τους ίδιους ως «ακατανόητο τρόπαιο»- στον Στρατηγό Σαράιγ, έναν φανατικά αντιμοναρχικό σοσιαλιστή αξιωματικό -φυσικό αυτουργό του «κινήματος» της Θεσσαλονίκης και του εξ’αυτού Εθνικού Διχασμού- η στρατιωτική θητεία του οποίου αμαυρώνεται τόσο από την πολιτεία του στη Μακεδονία όσο και αργότερα με τον βομβαρδισμό αμάχων στη Δαμασκό. Σήμερα η αιχμάλωτη Σημαία ευρίσκεται και κοσμεί την αίθουσα τελετών του 1ου Συντάγματος Τεθωρακισμένων (παλαιότερα 1ο Σύνταγμα Μαροκινών Σπαχήδων) στην πόλη Valence της Γαλλίας.

Χρέος μας η επιστροφή της!

*  Το νέο ημερολόγιο εισήχθη στην Ελλάδα το Μάρτιο του 1924. Η 10^η Μαρτίου ορίσθηκε ως 23^η Μαρτίου 1924