Το Άγαλμα της Αθηνάς και τα συμβολικά φίδια

Το χρυσελεφάντινο άγαλμα της Αθηνάς στον Παρθενώνα, ήταν το αριστουργηματικό έργο του Φειδία κι από τα πιο θαυμαστά γλυπτά του αρχαίου κόσμου. Ήταν γεμάτο σύμβολα, ανάμεσα στα οποία η παρουσία των φιδιών είναι εξαιρετικά σημαντική, καθώς εμφανίζονται πέντε φορές, στις εξής θεσεις:

1) στα πόδια της θεάς

2) στο Γοργόνειο στο στήθος της

3) στο Γοργόνειο της ασπίδας

4) στον ζωστήρα του χιτώνα

5) στην ουρά της Σφίγγας που βρίσκεται στην περικεφαλαία της θεάς

Αναλυτικά:

1. Ο Εριχθόνιος όφις, στα κάτω άκρα του αγάλματος της Αθηνάς, όχι έρπων, αλλά ανυψωμένος ως στήριγμα της ασπίδας, συμβολίζει και δηλώνει τις χθόνιες δυνάμεις οι οποίες πηγάζουν από την γη κι εκδιπλώνονται προς τον ουρανό. Δυνάμεις απαραίτητες για την διαφύλαξη των θεσμών, δηλαδή των θεσμοθετημένων υποχρεώσεων και δικαιωμάτων των πολιτών. Ανελισσόμενος από τη γη και στηρίζοντας την ασπίδα της θεάς, ο όφις έχει καταστεί ηλιακός.

2 & 3. Το Γοργόνειο με την κεφαλή της Μέδουσας, την οποία περιβάλλουν φίδια, αντί για μαλλιά, βρίσκεται στο στήθος και στην ασπίδα της θεάς. Το Γοργόνειο έχει προστατευτική δύναμη, καθώς το άγαλμα της Αθηνάς στον Παρθενώνα έχει ως υπέρτατο στόχο την προστασία της πόλεώς Της από κάθε εχθρική επιβουλή.

4. Ο ζωστήρας στη μέση της θεάς, διαχωρίζει το ένστικτώδες/επιθυμητικόν μέρος της ψυχής που εδράζει στο κάτω μέρος του σώματος, από το ανώτερο θυμοειδές και νοητικό που έχουν τη βάση τους στην καρδιά και την κεφαλή. Τα δύο αντικριστά φίδια στις απολήξεις της ζώνης, στέκουν ως φρουροί αυτού του διαχωρισμού, φυλάσσοντας την ισορροπία του συναισθήματος και διασφαλίζοντας την καθαρότητα του Νου.
5. Η περικεφαλαία στην κεφαλή της Αθηνάς προστατεύει την νόηση από κάθε εξωτερική αρνητική επίδραση. Στην κορυφή της υπάρχουν δύο Πήγασοι που σημειοδοτούν την εξύψωση της ψυχής στα ουράνια πεδία, ενώ παράλληλα περιστοιχίζουν φρουρητικά την Σφίγγα, το τέρας της παραπλάνησης, της οποίας η ουρά καταλήγει σε φίδι. Η κεφαλή του φιδιού στην ουρά της Σφίγγας, συμβολίζει τη δόλια σκέψη, που υπολογίζει τα πάντα, έχοντας ως σκοπό το συμφέρον εις βάρος των άλλων. Η Σφίγγα βρίσκεται στην κορυφή της περικεφαλαίας, για να υπενθυμίζει ότι ο κίνδυνος της φαντασίωσης που παραπλανά την ψυχή είναι πάντα υπαρκτός.

Αν και το άγαλμα δεν υπάρχει πλέον, είναι ευτύχημα ότι στο Αρχαιολογικό Μουσείο εκτίθεται το καλύτερα σωζόμενο αντίγραφό του (σε μικρότερη κλίμακα), που φιλοτεχνήθηκε γύρω στο +200 από Πεντελικό μάρμαρο και βρέθηκε το 1880 στο χώρο της Βαρβακείου σχολής στην Αθήνα.

Ας τιμήσουμε τη μεγάλη μας θέα με μια λατρευτική επίσκεψη – είναι οφειλή μας!

Στίλβη Μ.Μ.

(αντιγραφή από την σελίδα της Στίλβη Μαρία Μαυρίδου στο facebook)