Σενάρια υβριδικών κρίσεων στο Αιγαίο. Πώς προετοιμάζεται το ΥΠΕΘΑ για να τις αντιμετωπίσει

του Ευθύμιου Π. Πέτρου

Η κλίμακωσις στο Αιγαίο είναι επικίνδυνη και, είναι προφανές ότι οι ιδιαιτερότητες της καταστάσεως δεν έχουν γίνει πλήρως κατανοητές στην Ελλάδα. Ουδείς άλλωστε φρόντισε να δώσει μιαν αξιοπρεπή ενημέρωση. Τα ΜΜΕ άγονται και φέρονται από τα γνωστά στερεότυπα, η Κυβέρνησις εξακολουθεί να επιδεικνύει φοβικότητα ελπίζοντας στον συμμαχικό παράγοντα, η δε αντιπολίτευσις, σε ένα ξέσπασμα ανευθυνότητος ομιλεί για την άμυνα της χώρας την οποία επί των ημερών της υποβάθμισε σε τραγικό σημείο με κορυφαίο στέλεχός της να λέγει ότι θα το «ρισκάρουμε» με την Τουρκία. Και δυστυχώς η ώρα του ρίσκου επήλθε. Είναι τώρα.

Η Τουρκία εκμεταλλεύεται την συγκυρία. Βλέπει ότι η κατάστασις στην Ουκρανία διαμορφώνει νέο διεθνές σκηνικό στο οποίο η αρχή του απαραβιάστου των συνόρων που ίσχυε μέχρι πριν λίγες εβδομάδες σταδιακώς καταρρέει. Η «πόρτα» την οποία άνοιξε η ρωσσική εισβολή στην Ουκρανία θεωρείται «ευκαιρία» από τις αναθεωρητικές δυνάμεις του πλανήτου. Η Τουρκία δε, βλέπει την ευκαιρία -100 χρόνια μετά την ίδρυσή της- να ανατρέψει τα δεδομένα που διαμορφώθηκαν με τις μετά τον Α’ Παγκόσμιο Πόλεμο συνθήκες και, όχι μόνον αυτήν της Λωζάννης.

Εκεί αποσκοπεί καθημερινή κλιμάκωσις προκλήσεων στο Αιγαίο.

Η Ελλάς κάνει ό,τι μπορεί να αποφύγει θερμές εμπλοκές αλλά όπως πολλοί έχουν επισημάνει όσο η επιθετικότης διευρύνεται οι πιθανότητες εκδηλώσεως «ατυχήματος» μεγιστοποιούνται. Τα μη επανδρωμένα αεροχήματα (drones) μπορεί να αποτελέσουν το επίκεντρο «ατυχημάτων» ή προσχεδιασμένων κλιμακώσεων. Μπορεί κανείς να φαντασθεί την κατάσταση που θα δημιουργήσει η πτώσις (προσοχή δεν ομιλούμε ακόμη για κατάρριψη) ενός τουρκικού drone στο Αιγαίο; Είτε στο FIR Αθηνών, είτε ακόμη χειρότερα στην ζώνη των δέκα μιλίων από τις ακτές των νησιών μας; Σημειώνουμε ότι οι Τούρκοι θα μπορούσαν εύκολα να σκηνοθετήσουν τέτοιο περιστατικό αφήνοντας να πέσει στην περιοχή της επιλογής τους ένα από τα μη επανδρωμένα τους, απογυμνωμένο μάλιστα από τους αισθητήρες και τα ηλεκτρονικά του συστήματα.

Ευκόλως αντιλαμβάνεται κανείς, τι θα ακολουθήσει. Κανονικά θα πρέπει να κινητοποιηθεί το Εθνικό Κέντρο Ερεύνης και Διασώσεως τους υπουργείου Εμπορικής Ναυτιλίας για τον συντονισμό των κινήσεων στην περιοχή. Φυσικά για την Ελλάδα η ανάκτησις του drone αποτελεί τεκμήριο επιθετικότητος, θα πρέπει να εξετασθεί για να διαπιστωθεί ο λόγος της πτώσεώς του, ενώ η κίνησίς αυτή θα αποτελέσει την επιβεβαίωση της αρμοδιότητος των Αθηνών για έρευνα και διάσωση στο Αιγαίο. Η Τουρκία από την άλλη πλευρά, αφ’ ενός θα παρεμποδίσει κάθε κίνηση υποστηρίζοντας ότι η αρμοδιότης είναι δική της, θα παρενοχλήσει κάθε σκάφος ή αεροσκάφος κινείται στην περιοχή και εν τέλει θα οδηγήσει σε νέα κλιμάκωση με πολεμικά πλοία και αεροπλάνα να γυροφέρνουν, δίκην ορνέων, πάνω από το «κουφάρι» του καταπεσόντος Drone. Είναι μια κατάστασις που θα μπορούσε να οδηγήσει μέχρι και σε πόλεμο. Επειδή όμως δεν ζούμε στο 1996, ο πόλεμος αυτός θα είναι πολύ διαφορετικός από αυτό που φανταζόμαστε. Θα είναι υβριδικός. Δεν θα περιορισθεί στο σημείο της εμπλοκής αλλά θα επεκταθεί ανεξέλεγκτα σε όλο το Αιγαίο αλλά και στον κυβερνοχώρο.

Η προσπάθεια προβλέψεως του πώς θα εξελιχθούν τα πράγματα είναι αρκετά παρακινδυνευμένη, δεδομένης της πολυπλοκότητος της απειλής και της μη υπάρξεως προηγουμένης πείρας σε τέτοια περιστατικά. Το μόνο ευοίωνο είναι ότι η χώρα μας, φαίνεται να είναι προετοιμασμένη. Χωρίς μεγαλοστομίες και επικοινωνιακές εξάρσεις η Γενική Διεύθυνσις Πολιτικής Εθνικής Αμύνης και Διεθνών Σχέσεων (ΓΔΠΕΑΔΣ) του ΥΠΕΘΑ έχει ήδη πραγματοποιήσει τέσσερεις κύκλους σεμιναρίων επί του αντικειμένου της «εφηρμοσμένης και ολιστικής διαχειρίσεως υβριδικών απειλών και κρίσεων». Μάλιστα πριν λίγες ημέρες έγινε και πρακτική εξάσκησις στελεχών του υπουργείου Εθνικής Αμύνης επί σεναρίου προσομοιώσεως υβριδικής απειλής/κρίσεως, ως επιστέγασμα της συνολικής προσπαθείας μελέτης του Υβριδικού Περιβάλλοντος (Hybrid Environment) σε τρία επίπεδα, το Φυσικό (Physical), το ψηφιακό (Digital) και το Γνωστικό (Cognitive). Στην κατακλείδα της προσομοιώσεως αυτής, ο Γενικός Διευθυντής Πολιτικής Εθνικής Αμύνης και Διεθνών Σχέσεων Δρ. Κωνσταντίνος Π. Μπαλωμένος επεσήμανε τον κίνδυνο των αντιληπτικών στρεβλώσεων κατά την αξιολόγηση απειλών υβριδικού χαρακτήρα, την αξία της ολιστικής προσεγγίσεως σε περιστατικά που μπορεί να εκδηλωθούν.

Σε περιστατικά σαν αυτό για το οποίο γράψαμε παραπάνω. Είναι σημαντικό να επισημανθεί ότι σε τέτοιες περιπτώσεις απαιτείται αξιοποίησις του συνόλου των συντελεστών εθνικής ισχύος. Η συνεργασία και ο συντονισμός μεταξύ υπηρεσιών και οργανισμών θα οδηγήσει ταυτόχρονα σε εξοικονόμηση πόρων, επαύξηση της ισχύος και της αποτελεσματικότητας στην πράξη ώστε να έχουμε ένα σύγχρονο μοντέλο ολιστικής διαχειρίσεως υβριδικών απειλών και κρίσεων.

Θα ήταν μάλλον άστοχο, αν όχι και επικίνδυνο να προσπαθήσουμε να αντιμετωπίσουμε μια τέτοια κρίση με τα δεδομένα της επιτυχούς διαχειρίσεως της κρίσεως του Μαρτίου του 1987 ή με τα συμπεράσματα της ατυχούς εκβάσεως της κρίσεως των Ιμίων. Οι συνθήκες αλλάζουν. Αν δεν το αντιληφθούμε είμαστε καταδικασμένοι σε ήττα. Για αυτόν τον λόγο οι κινήσεις της ΓΔΠΕΑΔΣ πρέπει να ενθαρρύνονται. Είναι προς την ορθή κατεύθυνση. Σε μια νέα υβριδικής μορφής κρίση αυτοί που θα κληθούν να την διαχειρισθούν πρέπει να είναι ικανοί να κατανοήσουν πλήρως το πληροφοριακό περιβάλλον, κάτι που θα επιτευχθεί μέσω ενός εθνικού μηχανισμού αναλύσεως ώστε να είναι δυνατός ο εντοπισμός αδυναμιών και τρωτών σημείων. Παράλληλα η παρακολούθησις του αντιπάλου θα οδηγήσει στην επίγνωση της καταστάσεως. Σημειώνουμε ότι η αποτροπή ενός υβριδικώς δρώντος αντιπάλου, έχει ως στόχο να ειδοποιήσει τον ίδιο ότι, γνωρίζουμε, μπορούμε και έχουμε την θέληση να τον σταματήσουμε. Εάν πάλι αυτός προχωρήσει σε κάποια εχθρική ενέργεια θα κληθεί να πληρώσει μεγάλο κόστος.

(αναδημοσίευση από την εφημερίδα ΕΣΤΙΑ της 11^ης Ιουνίου 2022)