Γιατί ένα “Twitter” δεν μπορεί να φέρει την πολυπόθητη ελευθερία έκφρασης

Από το fb του Δημήτρης Γκίκας

Η εξαγορά του διάσημου “Twitter” από τον δισεκατομμυριούχο Έλον Μασκ συνοδεύτηκε από μια βαρύγδουπη δήλωση περί «ελευθερίας έκφρασης» που, κατά τα λεγόμενα του πασίγνωστου επιχειρηματία, θα συνοδεύει από δω κι εξής το συγκεκριμένο Μέσο Κοινωνικής Δικτύωσης. Η δήλωση αυτή προφανώς αποτελεί ένα «κατηγορώ» προς τη «νοοτροπία» της προηγούμενης διοίκησης, η οποία λειτουργούσε πολλές φορές ως «Αστυνομία Σκέψης» και «έκλεινε» λογαριασμούς χρηστών, οι αναρτήσεις των οποίων δεν συνέπλεαν με την τρέχουσα πολιτική ορθότητα. Πόσο όμως, μπορεί ένα Μέσο Κοινωνικής Δικτύωσης να αποτελέσει στ’ αλήθεια φορέα ελεύθερης έκφρασης, όταν μάλιστα το συγκεκριμένο Μέσο έχει και όριο λέξεων;

Πολλές φορές έρχομαι στη θέση να απολογούμαι, επειδή στα Μέσα Κοινωνικής Δικτύωσης (κυρίως Facebook και LinkedIn) επιμένω να αναρτώ κείμενα – και δη μακροσκελή. Εκεί που οι περισσότεροι κάνουν άμετρη χρήση εικόνων με ισχνά κείμενα και λεζάντες τύπου sound bites, σποτάκια και βίντεο κάθε λογής, εγώ επιμένω στο Κείμενο, στον Λόγο. Θέλω πολύ να εξηγήσω αυτή τη συνειδητή επιλογή. Η ίδια η εξήγηση, φρονώ, είναι μέρος του δικού μου «Πιστεύω».

Για μένα, η σκέψη είναι προνόμιο του ανθρώπου. Για να σκεφτεί κάποιος, όμως απαιτείται η χρήση του λόγου. Σκέψη δίχως γλώσσα, νόηση δίχως λόγο είναι αδιανόητη, άρρητη. Με μια εικόνα, με μία παράσταση, αισθάνεσαι, συμπάσχεις, συμμετέχεις. Αλλά δεν σκέφτεσαι. Τα sound bites, από την άλλη, ο συνθηματικός λόγος και οι «εύκολες λέξεις» συνήθως χρησιμεύουν στο να παρασύρουν, να ξεσηκώσουν, να χειραγωγήσουν. Αλλά όχι στο να σε κάνουν να σκεφτείς.

Ζούμε στην εποχή της εικόνας, των έντονων παραστάσεων, της σύντομης και όσο το δυνατόν ελάχιστης λεκτικής επικοινωνίας. Τα μηνύματα στα κινητά ή και στο ηλεκτρονικό ταχυδρομείο αποτελούν ξεκάθαρα παραδείγματα ημι – λεκτικής, εσπευσμένης, βεβιασμένης επικοινωνίας, όπου οι λέξεις κόβονται, τα φραζόμενα υπονοούνται, τα νοήματα αλλοιώνονται.

Η «ζύμωση» στα σύγχρονα Μέσα Επικοινωνίας, Δικτύωσης, ακόμα και Ενημέρωσης δεν φτιάχνει νοήμονα όντα. Η εικόνα θεοποιείται, μωλωπίζοντας τη σκέψη και καθιστώντας τον άνθρωπο παθητικό δέκτη. Ο λόγος περιχαρακώνεται και αποκαθηλώνεται, το λογικό καθυποτάσσεται, η νόηση «φρενάρει», η κριτική σκέψη αφανίζεται.

Επιπλέον, η σκέψη, για μένα, είναι προνόμιο ελεύθερου ανθρώπου. Ελεύθερος άνθρωπος είναι πάντα αυτός που σκέπτεται, αυτός που κρίνει, αυτός που εκφέρει λόγο. Ο παθητικός θεατής, αυτός που εύκολα γίνεται δέσμιος σκιών και ειδώλων, που θωρεί μονάχα την εικόνα δίχως να μπορεί να την εκφράσει με χίλιες λέξεις, κατά την Κινέζικη παροιμία, αυτός είναι Δούλος.

Στην απόλυτη κυριαρχία της εικόνας και των sound bites, εγώ εξακολουθώ να διατρανώνω την πίστη μου στην αξία του Λόγου. Αξία ξεκάθαρα ανθρώπινη. Γι’ αυτό πολεμώ γι’ αυτή την αξία και την Ελευθερία που την συνοδεύει. Διότι ο Πολιτισμός που «γεννήθηκε» στον Λόγο και γι’ αυτό θεμελιώθηκε στην Ελευθερία της σκέψης, πολύ εύκολα μπορεί να σκλαβωθεί στη σύγχρονη τυραννία της α – νόητης Εικόνας και να «σβήσει», μπορεί πολύ εύκολα να πεθάνει μέσα σε μια εκατοντάδα λέξεις – όσες έχεις τη δυνατότητα να αναρτήσεις στο Twitter…