Γράφει ο Γεώργιος Κουρκούτας. Ιστορικός-Φιλόλογος….
22 Οκτωβρίου 1941- 80 χρόνια μετά
Στις 22 Οκτωβρίου 1941, έξω από τις φυλακές του Επταπυργίου Θεσσαλονίκης, εκτελούνται 2 στελέχη της Χωροφυλακής που είχαν βοηθήσει σημαντικά στον Συμμαχικό Αγώνα κατά των κατακτητών.
Ο υπομοίραρχος Ευστάθιος Βαμβέτσος από τα Τρίκαλα και ο ενωμοτάρχης Κωνσταντίνος Κυριακόπουλος από το Λαντζόι Ηλείας. Και οι δύο υπηρετούσαν στο τμήμα της Χωροφυλακής που επόπτευε το στρατόπεδο «Παύλος Μελάς» Θεσσαλονίκης, που το είχαν μετατρέψει σε στρατόπεδο συγκέντρωσης οι Γερμανοί κατακτητές.
Στις 17 Οκτωβρίου, 5 ημέρες πριν την εκτέλεση κι ενώ ήταν γνωστό ότι αυτή θα γίνει ο Κυριακόπουλος νυμφεύεται στον μικρό ναό του Αγίου Ελευθερίου των Φυλακών την αγαπημένη του Αμαλία Γουριώτη, με την οποία είχε αποκτήσει μία κόρη και περίμενε και 2ο τέκνο. Μέσα σε κλίμα συγκίνησης και οι δύο, η νύφη ήξερε ότι σε λίγες ώρες θα εκτελούνταν ο αγαπημένος της, που δεν μπορούσε να παντρευτεί ως τότε λόγω μίας ιδιόρρυθμης νομοθετικής απαγόρευσης που ίσχυε για τα στελέχη της Χωροφυλακής. Δεν ήθελε να φύγει από την ζωή χωρίς να αποκαταστήσει την αγαπημένη του και να μην λάβουν το όνομά του τα παιδιά του.
Η διαφυγή των Βρετανών αιχμαλώτων πολέμου από το «Δίκτυο Βαμβέτσου»
Μετά την πτώση του Μετώπου, τον Απρίλιο του 1941, στην Μακεδονία, ύστερα από την εισβολή των Γερμανών (που έσπευσαν να καλύψουν την ήττα του συμμάχου τους Μουσσολίνι) έμειναν εδώ χιλιάδες Βρετανοί στρατιώτες που είχαν βρεθεί τους τελευταίους μήνες στην περιοχή. Πολλοί από αυτούς φυλακίστηκαν ως αιχμάλωτοι πολέμου από τους κατακτητές. Πολλοί οδηγήθηκαν στο στρατόπεδο «Παύλος Μελάς». Σε αυτό, για λόγους διοικητικούς, είχαν αποσπαστεί στελέχη της Χωροφυλακής του Τμήματος Νεαπόλεως Θεσσαλονίκης, με διοικητή τον νεαρό Ανθυπομοίραρχο Βαμβέτσο. Αυτός, με βασικό βοηθό τον Ηλείο Κυριακόπουλο, ξεκίνησαν και βρήκαν έναν τρόπο διαφυγής και απελευθέρωσης των εγκλείστων συμμάχων στρατιωτών. Οι Βρετανοί, μετά την απελευθέρωσή τους, έμεναν σε σπίτια πατριωτών, μέχρι να βρεθεί τρόπος να μεταβούν στην Μέση Ανατολή.
Αυτή η προσπάθεια, που ονομάστηκε «Δίκτυο ή Οργάνωσις Βαμβέτσου», μετά από έρευνα των Γερμανών, αποκαλύφθηκε τον Αύγουστο του 1941 και οδήγησε στην σύλληψη των 2 ηρωικών μελών της Βασιλικής Χωροφυλακής, μαζί με άλλους θαρραλέους συνεργάτες τους. Πέρασαν από δίκη στις αρχές του Οκτωβρίου. Οι άλλοι υπέστησαν μικρές ποινές (από αθώωση έως 10 έτη φυλάκισης), ενώ οι Βαμβέτσος και Κυριακόπουλος καταδικάστηκαν σε θάνατο.
Όπως ομολογούν παρόντες στην δίκη ο 29χρονος ενωμοτάρχης Κυριακόπουλος με θάρρος απευθύνθηκε στους στρατοδίκες και είπε: «Δεν έχουμε τίποτε με τους Γερμανούς ή τους Άγγλους. Καταλάβατε τη χώρα μας και μας υποδουλώσατε. Οι Άγγλοι ήλθαν αρωγοί μας κατά τον πόλεμο που εσείς και οι Ιταλοί κηρύξατε εναντίον μας. Έτσι λοιπόν για μας τους Έλληνες δεν υπάρχει άλλος δρόμος από το να πολεμήσουμε με κάθε μέσο και με όποιες δυνάμεις μας απομένουν για να απελευθερωθούμε από εσάς που είσαστε κατακτητές μας. Το ίδιο θα κάναμε και εναντίον των Άγγλων, εάν ήταν κατακτητές μας… ».
Η εκτέλεση και η μνήμη των Ηρώων
Η εκτέλεση έλαβε χώρα το πρωινό της 22ας Οκτωβρίου 1941. Λίγο πριν ακουστούν τα φονικά όπλα του αποσπάσματος, ο γερμανομαθής Βαμβέτσος απευθύνθηκε στους εκτελεστές του με τα εξής λόγια: «Γερμανοί στρατιώτες, η φλόγα της Ελευθερίας εδώ στην Ελλάδα πρωτοάναψε και ποτέ δεν θα σβήσει… ».
Και οι δύο ψέλνουν τον Εθνικό Ύμνο. Σε λίγο πέφτουν νεκροί και είναι από τους πρώτους που εκτελέσθηκαν με απόφαση Γερμανικού Στρατοδικείου.
Σε λίγες ημέρες θα συμπληρώνονταν η πρώτη επέτειος από το ΟΧΙ της 28ης Οκτωβρίου. Το ίδιο βράδυ, που θα ξημέρωνε για την εκτέλεση, ο αδελφός του Κυριακόπουλος, Δημήτριος (παππούς του σημερινού βουλευτή Ηλείας Μιχ. Κατρίνη), υπηρετούσε ως δάσκαλος στην ταλαιπωρημένη από τους Τσάμηδες Θεσπρωτία, δεν ήξερε τι συνέβαινε με τον αδελφό του. Αλλά σαν από ένστικτο μέσα στο όνειρο, είδε την άσχημη είδηση και πετάχτηκε στον ύπνο του. Μετά την Απελευθέρωση του 1944 έμαθε τι είχε γίνει εκείνο το βράδυ. Πέρασαν από τότε 80 έτη……
Μετά από χρόνια η Κυβέρνηση της Αυστραλίας απέστειλε τιμητικό έπαινο στην Κοινότητα Λαντζοΐου Ηλείας, για να τιμήσει την προσφορά του εκλεκτού τέκνου της υπέρ της σωτηρίας Αυστραλών στρατιωτών το 1941 στην Μακεδονία. Είναι μία ακόμη θυσία ενός Ηλείου για την Πατρίδα, η οποία μένει άγνωστη στους περισσότερους…..
ΠΗΓΕΣ για την παρούσα έρευνα: Απόστολου Δασκαλάκη-Ιστορία Ελληνικής Χωροφυλακής, Σπύρου Κουζινόπουλου-Οι ηρωικοί βαθμοφόροι της Χωροφυλακής Στάθης Βαμβέτσος και Κώστας Κυριακόπουλος, Κωνσταντίνου Αντωνίου-Ιστορία της Ελληνικής Βασιλικής Χωροφυλακής-Φώτη Τριάρχη-Οργάνωση Βαμβέτσου, στο περιοδικό Αστυνομική Επιθεώρηση, τεύχος 636, Οκτ. 1995, Προσωπικό αρχείο Γεωργίου Κουρκούτα.
