Αν αναρωτηθεί κανείς γιατί δεν είχαμε νεκρούς από τα χιόνια και την παγωνιά της “Μήδειας”, η απάντηση είναι απλή. Οι χιλιάδες άστεγοι συμπολίτες μας αναζήτησαν και βρήκαν προσωρινή προστασία σε εσοχές καταστημάτων και ακατοίκητα κτήρια. Η μικρή διάρκεια του ακραίου καιρικού φαινομένου βοήθησε ώστε να μην εξελιχθεί το πρόβλημα τροφής και παγωνιάς σε πρόβλημα ανεύρεσης κοκαλιασμένων σωρών αγνώστου ταυτότητας.
Το “Ελληνικό Δίκτυο για το Δικαίωμα στη Στέγη και την Κατοικία”, με ανακοίνωσή του ζητά να επανεξεταστεί η στάση των Δήμων, των Περιφερειών και της Πολιτείας προς τους άστεγους και παραθέτει στοιχεία που δημιουργούν πλήθος σκέψεων για την αποτελεσματικότητα του πολυδιαφημισμένου κοινωνικού κράτους αλλά και τον ρόλο διαφόρων ΜΚΟ.
Η ΑΝΑΚΟΙΝΩΣΗ ΤΟΥ ΔΙΚΤΥΟΥ
Με αφορμή τον άστεγο που βρέθηκε πρόσφατα νεκρός σε εγκαταλειμμένο κτίριο στο κέντρο της Θεσσαλονίκης, στην οδό Αγίου Δημητρίου, το “Ελληνικό Δίκτυο για το Δικαίωμα στη Στέγη και την Κατοικία” ζητά να επανεξεταστεί η στάση των Δήμων, των Περιφερειών και της Πολιτείας προς τους άστεγους τόσο λόγω της πανδημίας όσο και λόγω του ψύχους.
Ενώ πλήθος από ανανεούμενες υπουργικές αποφάσεις από τον περασμένο Μάρτιο ορίζουν την μετακίνηση όλων των άστεγων σε κατάλληλους χώρους φιλοξενίας με μέριμνα των Δήμων, χιλιάδες συνάνθρωποί μας συνεχίζουν να κοιμούνται στο δρόμο, σε εσοχές καταστημάτων, προαύλια εκκλησιών, πλατείες, αντίσκηνα, πάρκα και εγκαταλειμμένα κτίρια.
Το ψύχος των τελευταίων ημερών κατέστησε απόλυτα επιτακτική την αξιοποίηση δημοτικών χώρων για τη διανυκτέρευση αστέγων, ώστε τουλάχιστον να μην απειλείται η ζωή τους. Ωστόσο, και πάλι η κατάσταση αντιμετωπίζεται κατά περίπτωση από κάθε Δήμο, χωρίς να υπάρχει μία ενιαία προδιαγραφή για τις συνθήκες, τους όρους και τη διάρκεια φιλοξενίας.
Για παράδειγμα, ο Δήμος Θεσσαλονίκης στο δεύτερο lockdown κράτησε ανοικτό επί δίμηνο (Νοέμβριος – Δεκέμβριος) το χώρο της ΔΕΘ για όσους αστέγους δεν διαμένουν στο Υπνωτήριο του Δήμου. Το ίδιο πράττει και τώρα για όλο το Φεβρουάριο, οπότε το lock down συνδυάζεται με το οξύ νυχτερινό ψύχος – αν και δεν μπορεί να καλύψει όλους τους αστέγους.
Στην Πάτρα, με 3 νεκρούς τον περασμένο Οκτώβριο και Νοέμβριο, το Υπνωτήριο του Δήμου λειτουργεί μόνιμα και μπορεί να φιλοξενήσει πολύ μεγαλύτερο αριθμό αστέγων από όσους διαμένουν εκεί ή παρουσιάζονται για προσωρινή φιλοξενία. Στον Πειραιά, όπου πρόσφατα υπήρξε επίσης νεκρός, λειτουργεί Υπνωτήριο, όμως δεκάδες άστεγοι διαμένουν στον χώρο του λιμανιού.
Στην Αθήνα, ωστόσο, η κατάσταση είναι διαφορετική:
α) Λόγω της πανδημίας την άνοιξη του 2020, ο Δήμος Αθηναίων άνοιξε και συνεχίζει να λειτουργεί δύο χώρους στο κέντρο της πόλης για φιλοξενία άστέγων και άστεγων χρηστών. Δεν υπάρχει όμως πρόβλεψη για τη στέγαση όσων συνεχίζουν να επιβιώνουν διάσπαρτοι σε διάφορα σημεία της πρωτεύουσας.
β) Λόγω του ψύχους και για μία εβδομάδα τον Ιανουάριο αλλά και τον Φεβρουάριο, αξιοποιήθηκαν διάφοροι χώροι για την προσωρινή διανυκτέρευση όσων συνεχίζουν να επιζούν οριακά στο δρόμο εν μέσω πανδημίας και οξύτατου ψύχους. Η χωρητικότητα όμως αυτών των χώρων ήταν περιορισμένη και η διάρκεια λειτουργίας τους μόνον έως 7 νύχτες.
Το φαινόμενο ανθρώπων που βιώνουν έλλειψη στέγης συνεχίζει να είναι ορατό σε όλους και χρήζει επείγουσας παρέμβασης. Το Δίκτυο επισημαίνει ότι οι άστεγοι χρειάζονται μία αξιοπρεπή μεταχείριση και δεν επιτρέπεται να αντιμετωπίζονται ως παρίες χωρίς δικαιώματα. Δεν μπορούμε να προσφέρουμε διαμονή σε έναν άστεγο μόνο για μερικά βράδια και κατόπιν οι χώροι προσωρινής διανυκτέρευσης να κλείνουν με τη μικρή άνοδο της θερμοκρασίας.
Η Αθήνα, η Θεσσαλονίκη, ο Πειραιάς, η Πάτρα, τα Ιωάννινα και οι άλλες μεγάλες ελληνικές πόλεις φιλοξενούν πλέον άστεγους και από άλλους Δήμους: είναι αναγκαίο επομένως να υπάρχει πρόβλεψη για το σύνολο του άστεγου πληθυσμού ανεξάρτητα από την προέλευση ή την εθνικότητά του.
Το αίτημα του Δικτύου και των ίδιων των αστέγων είναι η μονιμότερη στέγασή τους. Αν παρέχονται σταθερότερες στεγαστικές λύσεις με μικρούς ξενώνες, μόνιμες δομές και προστατευμένα διαμερίσματα, τότε θα μπορέσουμε να κάνουμε λόγο για ουσιαστική επανένταξη των αστέγων.
Στο Συμβούλιο Απασχόλησης, Κοινωνικής Πολιτικής, Υγείας και Καταλαλωτών της Ε.Ε και στο πλαίσιο της εφαρμογής τού Ευρωπαϊκού Πυλώνα Κοινωνικών Δικαιωμάτων, ανοίγει για πρώτη φορά στα μέσα του Μάρτη η συζήτηση για την Ευρωπαϊκή Πλατφόρμα Συνεργασίας για την Έλλειψη Στέγης. Παράλληλα, πλήθος χρηματοδοτικών εργαλείων που μπορούν να αξιοποιηθούν για την παροχή σταθερών και μόνιμων στεγαστικών λύσεων για όσους τις χρειάζονται είναι πλέον διαθέσιμα και μπορούν να λειτουργήσουν συμπληρωματικά με τους εθνικούς πόρους.
Στη συζήτηση αυτή, ζητάμε από την ελληνική πολιτεία να προσέλθει με προτάσεις, ιδέες, προτεραιότητες, σχεδιασμό και συγκροτημένη στρατηγική. Μέχρι στιγμής, οι αναφορές σε μόνιμες και σταθερές στεγαστικές λύσεις απουσιάζουν πλήρως από τον σχεδιασμό της ελληνικής κυβέρνησης αλλά και των Περιφερειών της χώρας. Το Ελληνικό Δίκτυο για το Δικαίωμα στην Στέγη και την Κατοικία, αποτελώντας τον μοναδικό δευτεροβάθμιο φορέα στο αντικείμενό του, μπορεί να μεταφέρει ευρωπαϊκή τεχνογνωσία και να συμβάλει δημιουργικά σε αυτόν τον σχεδιασμό, ανοίγοντας, επιτέλους με ουσιαστικό τρόπο την συζήτηση για την έλλειψη στέγης στην Ελλάδα.
