Το παρακάτω άρθρο είναι μια μικρή βιογραφία, ενός σύγχρονου ήρωα της Ελλάδας. Ενός Αξιωματικού του Π.Ν. που την περίοδο του Β Παγκοσμίου Πολέμου έγραψε τη δική του Ιστορία. Ενός Αξιωματικού που ,μόλις στα 34 του χρόνια. ήταν ένας από αυτούς που έβαλαν την ανεξίτηλη σφραγίδα τους, έτσι ώστε όλη η Οικουμένη να λέει ακόμα ότι «οι Ήρωες πολεμούν ως Έλληνες». Του Κυβερνήτη του θρυλικού υποβρυχίου «Παπανικολής», του «Μοναχικού λύκου», του «αδέσποτου σκοπευτή της Αδριατικής», του «Φαντάσματος» Μίλτωνος Ιατρίδη….
Γράφει ο Ζώης Υφαντής… Πλοίαρχος ε.α ΠΝ και Πρόεδρος του παραρτήματος ΕΑΑΝ Ηλείας…
Ο ΜΙΛΤΩΝ ΙΑΤΡΙΔΗΣ την 28η ΟΚΤΩΒΡΙΟΥ 1940
Ως ημερομηνία είναι η ιστορική Ημέρα του ΟΧΙ του Ιωάννου Μεταξά στους Ιταλούς και την έναρξη του Ελληνοϊταλικού Πολέμου. Θεωρώ όμως υποχρέωση μου ως Έλληνας Αξιωματικός να αναφερθώ σε έναν ΗΡΩΑ Αξιωματικό του Πολεμικού μας Ναυτικού που το απόγευμα της 28ης Οκτωβρίου 1940 στις 4 το απόγευμα ξεκίνησε το μεγάλο του ραντεβού με την Ιστορία του Έθνους μας, που το όνομα του γράφτηκε με Χρυσά Γράμματα στο πάνθεον των ΗΡΩΩΝ.
Στις 26 Οκτωβρίου 2020 συμπληρώθηκαν 114 χρόνια (26 Οκτωβρίου 1906) από την γέννηση ενός Μεγάλου Ανδρός του Μοναδικού Πυργιώτη ΗΡΩΑ του Πολεμικού μας Ναυτικού κατά τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο του Πλοιάρχου ε.α. Μίλτωνα Ιατρίδη Π.Ν.
Ο Μίλτων γεννήθηκε στον Πύργο και συγκεκριμένα στο σπίτι του θείου του Μιλτιάδη Παπαχριστόπουλου το οποίο ήταν κοντά στον ποταμό Ροφιά, ο οποίος του έδωσε και το όνομα του.
Πατέρας του ήταν ο Βασίλης Ιατρίδης από το Σοφικό Κορινθίας Επιθεωρητής Μέσης Εκπαίδευσης ένας άνθρωπος με μεγάλη μόρφωση και πολλούς πανεπιστημιακούς τίτλους του οποίου οι πρόγονοι του ήρθαν από το Αϊβαλί της Μικράς Ασίας όπου διέμεναν για να βοηθήσουν τον Αγώνα του Έθνους κατά των Τούρκων το 1821 και μητέρα του ήταν η Ελένη Παπακροντηροπούλου η’ Κροντηρά κόρη του ευκατάστατου Πυργιώτη κτηματία Στάυρου και της Ζωής το γένος Πούλου που κατοικούσαν στα Χαλικιάτικα σημερινή οδό Ιατρίδη. Ο Μίλτων είχε άλλα δύο αδέλφια την Τέτα και τον Ανδρέα.
Σύμφωνα με τον Ακαδημαϊκό Σπύρο Μελά στο βιβλίο του “ Φλογισμένα Πέλαγα” περιγράφει τον Μίλτωνα “ Ως χαρακτήρα ιδιόρρυθμο, περίεργη μορφή, αντιφατική και αμέσως αξιοπρόσεκτη σαν φυσική εμφάνιση. Μεγάλο κεφάλι, μεγάλο μέτωπο, μεγάλα μάτια, δυνατά σαγόνια γεμάτα θέληση, πλατείς τετράγωνοι ώμοι, κορμός ισχυρός. Και ξαφνικά πόδια κοντά και βραχίονες που σβήνουν σε μικρά χαρακτηριστικά χεράκια.
Ελευθερόστομος σαν τους παλιούς καπεταναίους, αριστοφανικός πολλές φορές στο είδος του Καραΐσκάκη, αυθόρμητος και αφελής ως το σημείο που αποτελεί κίνδυνο για τον εαυτό του, χιουμοριστής στην κουβέντα του, ικανός να θυσιάσει μια σχέση για ένα τσουχτερό χαριτολόγημα, πάντα οιστρηλατημένος από μια αχόρταγη ανάγκη να τα λέει όλα, ρομαντικός, παράφορος και ριψοκίνδυνος, πρωτόγονος και άνισος σαν τους παλιούς μας του 1821. Ήταν φτιαγμένος να βρεθεί σε αυτό το καράβι / Υποβρύχιο, που έμελλε να μας ξαναδέσει με την μεγάλη μας παράδοση. Διάσημος στο γλέντι, φίλος του ποτηριού του ξενυχτιού και της περιπέτειας.
Ο Ναύαρχος Αλ. Σακελλαρίου στον αποχαιρετιστήριο λόγο του στο 1ο Νεκροταφείο στις 19 Φεβρουαρίου 1960 (ένας από τους τρεις Αρχηγούς του Ναυτικού στον Πόλεμο) είπε τα εξής:
“ Και όταν μετά τον άθλο της 24ης Δεκεμβρίου 1940 όστις σε ανήγαγε εις την σφαίρα του Θρύλου του Ελληνικού Λαού, το Κράτος θεώρησε και δικαίως ότι έπρεπε να σου απονείμει ηθικάς αμοιβάς, ενθυμούμαι μετά οποίας επιμονής προεσεπάθεις να αποφύγεις τας τιμητικάς ταύτας διακρίσεις και μέχρις εσχάτων ετόνιζες την οδύνη σου, διότι τότε δεν ηδύνασο να αρνηθείς ούτε να επιμείνεις όπως μη τύχης των δικαίων αμοιβών”
Ο ίδιος ο Μίλτων σε γράμμα του όταν ήταν νεαρός Υποπλοίαρχος Ύπαρχος στο Υποβρύχιο Νηρεύς το 1936 γράφει … δεν είμαι για γάμους γιατί μου αρέσει το γλέντι, το κρασί, ο ποδόγυρος και το έξω καρδιά…
Όπως ανέφερα στην αρχή την 28η Οκτωβρίου 1940 στις 4 το απόγευμα το Υποβρύχιο Παπανικολής (Υ-2) με Κυβερνήτη τον Πλωτάρχη Μίλτωνα Ιατρίδη Β.Ν. ήταν το πρώτο Υποβρύχιο που απέπλευσε από τον Ναύσταθμο Σαλαμίνας για την Αδριατική θάλασσα ξεκινώντας το μεγάλο ραντεβού με την Ιστορία του Έθνους μας.
Όταν κατέπλευσε για λίγες ώρες στην Ναύπακτο έστειλε γράμμα στον αδελφό του Ανδρέα ένα γράμμα διαθήκη διότι μέσα ανέφερε ότι εάν δεν επιστρέψει πίσω ζωντανός να μεριμνήσει ο αδελφός του που θα δοθούν τα υπάρχοντα του.
Ήταν επιλογή του να υπηρετήσει στα Υποβρύχια (υπηρέτησε 15 χρόνια περίπου) από νέος Αξιωματικός. Κυβερνήτης του Υ/Β Παπανικολής παρέλαβε στις 10 Φεβρουαρίου 1939 – σημαδιακή ημερομηνία λόγω της εορτής του Αγίου Χαραλάμπους Προστάτου του Πύργου – ένα Υποβρύχιο 13 ετών δηλαδή σχετικά παλαιό.
Αρχίζοντας τις περιπολίες στα στενά του Οτράντο βύθισε το Ιταλικό μεταγωγικό “ΦΙΡΕΝΤΣΕ” και στην συνέχεια έβαλε στο στόχαστρο το άλλο Ιταλικό οπλιταγωγό “ΑΝΤΟΝΙΕΤΑ” που μετέφερε σανό για τα άλογα και πετρελαιοαντλίες για τα χαρακώματα του Αλβανικού μετώπου, καταφέρνοντας να καταστρέψει περίπου 25.000 τόνους όπλων και πολεμοφοδίων και συλλαμβάνοντας το πλήρωμα του 2ου πλοίου και παίρνοντας από το πλοίο τα σχέδια πλου των Ιταλικών μεταγωγικών που προμήθευαν με οπλισμό και τρόφιμα τους Ιταλούς στην Αλβανία στην περιοχή Μπρίντιζι, Μπάρι, Ανκόνα, Δυρράχιο, Αυλώνα κ.λ.π. και στην συνέχεια το πυρπόλησε. Επειδή στο πλήρωμα του είχε ναύτες καταγόμενους από την Κέρκυρα και γνώριζαν καλά Ιταλικά εξαπάτησε το Ιταλικό πλήρωμα ότι το Παπανικολής ήταν Ιταλικό Υποβρύχιο και με αυτόν τον τρόπο τους συνέλαβε.
Από το εν λόγω μεταγωγικό κράτησε την καμπάνα ως λάφυρο την οποία τοποθέτησε αργότερα στο νέο Καταδρομικό ΕΛΛΗ που γράφω παρακάτω.
Μάρτυρας στην φωτιά ήταν το Υποβρύχιο Τρίτων που επέστρεφε από περιπολία στην Αδριατική.
Βλέποντας την φωτιά δύο εχθρικά τορπιλοβόλα άρχισαν να κόβουν βόλτες γύρω από την μεγάλη φωτιά παίζοντας κρυφτό σαν να απορούσαν για το τι ακόμα θα τους παρουσίαζε ο πόλεμος .
Στις 24 Δεκεμβρίου 1940 ο Ιατρίδης βασισμένος στους χάρτες και λοιπές πληροφορίες που είχε συλλέξει εντοπίζει μία Ιταλική νηοπομπή που μετέφερε μεγάλες ποσότητες οπλισμού, πυρομαχικών, τροφίμων κ.λ.π. με περισσότερα από 14 μεταγωγικά που συνοδευόταν από αντιτορπιλικά και τορπιλοβόλα. στην οποία εκσφενδονίζει 4 τορπίλες εναντίον της. Όπως αναφέρει ο Μίλτων ακούστηκαν 3 εκρήξεις. Οι επόμενες ώρες ήταν δύσκολες για το Υποβρύχιο και το πλήρωμα του διότι τα Ιταλικά πολεμικά άρχισαν να ρίχνουν βόμβες βυθού περίπου 85 στον αριθμό που ευτυχώς καμία δεν βρήκε το Υποβρύχιο το οποίο είχε κατέβει στο μεγαλύτερο βάθος που επέτρεπαν οι τότε συνθήκες για εκείνου του τύπου Υποβρύχια και ο “γέρος” Παπανικολής άρχισε να τρίζει. Την επόμενη ημέρα 25 Δεκεμβρίου 1940 ημέρα των Χριστουγέννων επειδή δεν υπήρχε πολύ οξυγόνο το πλήρωμα έλεγαν μεταξύ τους τα χρόνια πολλά με ελαφρά κλίση της κεφαλής τους για να μην σπαταλούν ο λίγο οξυγόνο που είχαν λόγω των πολλών ωρών κάτω από την επιφάνεια της θάλασσας.
Μετά την ανωτέρω επιχείρηση επέστρεψε στον Ναύσταθμο Σαλαμίνας όπου η Μπάντα του Πολεμικού Ναυτικού παιάνιζε και τα πληρώματα του επιφύλασσαν την υποδοχή που αξίζει σε Ήρωες. Προήχθη άμεσα σε Αντιπλοίαρχο επ’ ανδραγαθία και του απονεμήθηκε το Χρυσούν Αριστείον Ανδρείας, οι εφημερίδες της εποχής με πρωτοσέλιδα αναφέρονταν στα κατορθώματα του. Ο Ιατρίδης συνέχισε τις περιπολίες του βυθίζοντας και άλλα επιταγμένα εμπορικά πλοία και πολεμικά καταφέρνοντας να διαφεύγει.
Οι ιστορικοί τον αναφέρουν ως έναν μοναχικό λύκο, έναν αδέσποτο σκοπευτή της Αδριατικής, που έσπερνε τον φόβο, τον πανικό και τον όλεθρο στις Ιταλικές νηοπομπές και τα σούρτα φέρτα του Άξονα. Σωστότερα ήταν ένα φάντασμα που πλανιόταν πάνω από τους Ιταλούς, την ίδια ώρα που αποδείκνυε περίτρανα τη ναυτοσύνη του Ελληνικού Έθνους και την μαχητικότητα του πνεύματος του, σε αιματοβαμμένες θάλασσες.
Αξίζει να σημειωθεί ότι τα κατορθώματα του τα έκανε στην ηλικία των 34 ετών.
Στη συνέχεια υπηρέτησε και σε άλλες υπηρεσίες:
– Κυβερνήτης στο Αντιτορπιλικό Μιαούλης που το παρέλαβε από την Αγγλία και συμμετείχε σε νηοπομπές στην Βόρεια θάλασσα και ήταν το 1ο Ελληνικό πλοίο που συμμετείχε και ο Ιατρίδης βραβεύτηκε από το Αγγλικό Ναυτικό.
– Διοικητής Σχολών Ανθυποβρυχιακού Πολέμου
– Επέβλεψε τις επισκευές του Ιταλικού καταδρομικού “Ευγένιου της Σαβοΐας” το οποίο παραδόθηκε στην Ελλάδα στο πλαίσιο των πολεμικών αποζημιώσεων για τον τορπιλισμό της ΕΛΛΗΣ και μετονομάστηκε ΕΛΛΗ.
– Διετέλεσε:
– Διοικητής Αρχιπελάγους
– Αρχιεπιστολέας Α.Δ.Υ. Βάσης Μάλτας
– Διοικητής Στολίσκου Βορείου Αιγαίου
– Διοικητής Ναυτικής Σχολής Πολέμου
Αποστρατεύθηκε με τον βαθμό του Πλοιάρχου στις 29 Δεκεμβρίου 1952.
Αξίζει να σημειωθεί ότι ήταν ο Μοναδικός Κυβερνήτης Υποβρυχίου που μετά από τόσες δύσκολες αποστολές γύρισε πίσω σώο το Υποβρύχιο και το πλήρωμα του στο Ναύσταθμο. Κάποιοι συνάδελφοι του προσπάθησαν να τον αντιγράψουν με άσχημα αποτελέσματα.
Το 1971 γυρίστηκε η ταινία Παπανικολής με πρωταγωνιστή τον Πυργιώτη ηθοποιό Κώστα Καζάκο σημειώνοντας το ρεκόρ 288.308 εισιτηρίων.
Ήταν παντρεμένος και την σύζυγο την έλεγαν Λέλα και είχαν μία κόρη την οποία ονόμασαν Αδριατική από την θάλασσα που είχε τρομοκρατήσει τους Ιταλούς ο Μίλτων.
Μετά την αποστρατεία του εργάσθηκε για κάποια χρόνια στο Εμπορικό Ναυτικό όμως η μοίρα του έπαιξε άσχημο παιχνίδι και τραυματίσθηκε σε τροχαίο δυστύχημα στον Πειραιά στις 12 Φεβρουαρίου 1960 και απεβίωσε στις 18 Φεβρουαρίου 1960 στο Ναυτικό Νοσοκομείο.
Η γενέτειρα του τον τίμησε δίνοντας το όνομα του σε οδό, σε πλατεία στο κέντρο της Πόλης στην οποία υπήρχε προτομή του από το 1962 έως τον Αύγουστο του 2006 που μεταφέρθηκε στο Κατάκολο και στην θέση της τοποθετήθηκε ο Ανδριάντας του και τα αποκαλυπτήρια έγιναν από τον τότε Υπουργό Εθνικής Άμυνας παρουσία εκπροσώπων του Πολεμικού Ναυτικού και των Αρχών του Νομού.
Προτομή του υπάρχει στην Κόρινθο και Ανδριάντας του στο Σοφικό.
Από το 2006 έως το 2012 η τότε Δημοτική αρχή Πύργου δεν τον τίμησε ούτε μία φορά!!!!
Από το 2012 που υφίσταται το Παράρτημα της Ένωσης Αποστράτων Αξιωματικών Ναυτικού έως και σήμερα η μνήμη τιμάται κάθε χρόνο στον Ανδριάντα του στον Πύργο η’ στο Κατάκολο στην Προτομή του, παρουσία των ανιψιών του Βασίλη Ιατρίδη γιο του αδελφού του Ανδρέα και του Βασίλη Δασποτόπουλου γιου της αδελφής του Τέτας και των οικογενειών τους οι οποίοι με μεγάλη χαρά και ικανοποίηση παραβρίσκονται κάθε χρόνο στο Ετήσιο Μνημόσυνο του ΗΡΩΑ θείου τους.
Στην Σχολή Υποβρυχίων στον Ναύσταθμο Σαλαμίνας υπάρχει διδασκαλική αίθουσα με το όνομα του.
Στις 3 Νοεμβρίου 2019 παρουσιάστηκε στον Πύργο το βιβλίο που αναφέρεται στην βιογραφία του ΗΡΩΑ που έγραψε ο ανεψιός του Βασίλης Ιατρίδης και χρηματοδότησε η Διοίκηση του Δημοτικού Λιμενικού Ταμείου Πύργου επί Διοίκησης Λεωνίδα Βαρουξή μετά από ομόφωνη απόφαση των Μελών του Δ.Σ. (πλην Λιμενάρχου) Διονύσιος Αντωνόπουλος, Γεράσιμος Ρομποτής, Λεωνίδας Δημουλιάς, Καίτη Ζαχαροπούλου και Αγγελική Ζάγκλαρη τους οποίους προσωπικά ευχαριστώ.
Όλα τα ανωτέρω στοιχεία που αναφέρω προκύπτουν από την βιογραφία του ΗΡΩΑ που έγραψε ο ανεψιός του Βασίλης Ιατρίδη,(προσωπικές αφηγήσεις του ΗΡΩΑ) από την Εφημερίδα Πύργου ΑΥΓΗ που μου τα έδωσε ο έγκριτος δημοσιογράφος Ανδρέας Καπογιάννης και από εργασία του Πυργιώτη Δικηγόρου Αθηνών Σπύρου Δημητρακόπουλου, τους οποίους και ευχαριστώ από τα βάθη της καρδιάς μου που με χαρά μου εμπιστεύτηκαν τα στοιχεία που διέθεταν και είναι τόσα πολλά και λεπτομερή για να αναφερθούν σήμερα.
Κλείνοντας αυτή την μικρή αναφορά στον Μίλτωνα Ιατρίδη θα ήταν παράλειψη μου να μην αναφέρω ότι στο Δημαρχείο Πειραιά υπάρχουν προσωπικά αντικείμενα του ΗΡΩΑ σε κάποιο συρτάρι τα οποία παρά τις επανειλημμένες οχλήσεις από τους Συγγενείς του αλλά και από το Παράρτημα της Ένωσης Αποστράτων Αξιωματικών Ναυτικού Νομού Ηλείας με επιστολή μας ο Δήμος Πειραιά δεν απαντάει στο αίτημα προκειμένου τα παρακάτω προσωπικά αντικείμενα να δοθούν σε κάποιον αρμόδιο φορέα π.χ. Ναυτικό Μουσείο Ελλάδος να τα εκθέσει και να τα βλέπουν οι επισκέπτες.
Τα εν λόγω αντικείμενα είναι τα κάτωθι:
Παράσημα, Επωμίδες μεγάλης στολής, Επωμίδες θερινής στολής, Επιστήθια μπάρα εννέα Παρασήμων και Χρυσούν Αριστείο Ανδρείας με το αντίστοιχο Δίπλωμα, εφημερίδες της εποχής και μία Φωτογραφία του. ‘Υπάρχουν υποσχέσεις από δύο φίλους του Παραρτήματος οι οποίοι ευαισθητοποιήθηκαν όταν το άκουσαν και μας υποσχέθηκαν ότι θα κάνουν ότι είναι δυνατόν να “βγουν από το συρτάρι!!!”
Επειδή η 1η έκδοση του βιβλίου της βιογραφίας δεν ήταν διαθέσιμη προς πώληση είμαστε σε συνεννόηση με την οικογένεια του ΗΡΩΑ και ειδικά με τον ανιψιό του Βασίλη Ιατρίδη για 2η έκδοση του βιβλίου με νέα σημαντικά στοιχεία από την Ιταλία (μετά από έρευνα εν ενεργεία συναδέλφου των Υποβρυχίων) που αναφέρονται στον ΗΡΩΑ και την δυνατότητα ο εκδότης του να μπορεί να το διαθέσει στο αγοραστικό κοινό.
Οι ΗΡΩΕΣ δεν ξεχνιούνται όταν τους τιμάς και τους θυμάσαι!!!
ΑΙΩΝΙΑ ΤΟΥ Η ΜΝΗΜΗ!!!
ΑΘΑΝΑΤΟΣ!!!
