Πόσο αποδοτικό είναι το μέτρο της υποχρεωτικής χρήσης μάσκας; Διαβάστε μια ιστορική αναδρομή στην εποχή της “Ισπανικής γρίπης”

του Δημήτρης Γκίκας

Η χρήση της μάσκας ως μέτρο αντιμετώπισης μιας υγειονομικής κρίσης δεν είναι καινούργια. Στην πρώτη μεγάλη πανδημία του 20ου αιώνα, τη λεγόμενη “Ισπανική Γρίπη”, η χρήση της μάσκας ήταν επίσης ένα από τα μέτρα που είχαν επιβληθεί τότε. Πόσο, όμως τελικά απέδωσε αυτό το μέτρο εκείνη την εποχή; Σύμφωνα με έρευνες, σχεδόν καθόλου.

Ας δούμε κάποια ιστορικά στοιχεία σχετικά με τη χρήση μάσκας στην «Ισπανική Γρίπη» του 1918, που «θέρισε» από 50 έως 100 εκ. ανθρώπους, ενώ πρόσβαλε το 1/3 του παγκόσμιου πληθυσμού:

Η μάσκα (συνήθως από υλικό γάζας κι όχι υφασμάτινη) σε πολλές χώρες καθιερώθηκε ως υποχρεωτική. Όμως, η χρήση της από πολλούς ερευνητές της εποχής θεωρήθηκε αμφιλεγόμενη, καθώς δεν φαινόταν ότι μπορούσε πραγματικά να προστατεύει από τον ιό. Η πιο γνωστή στατιστική μελέτη για τη μάσκα έγινε στο Σαν Φρανσίσκο, όπου διαπιστώθηκε ότι, παρά το γεγονός ότι στο κεντρικό και πιο οργανωμένο νοσοκομείο της πόλης η χρήση της μάσκας ήταν ιδιαίτερα συστηματική, σχεδόν το 80% του νοσηλευτικού προσωπικού μολύνθηκε.

Απ’ ότι φαίνεται, σε παρόμοια συμπεράσματα έφτασαν πολλοί ερευνητές, ενώ ακόμα και η γνωστή έντυπη ιατρική επιθεώρηση Lancet το θεώρησε αμφιλεγόμενο μέτρο.

Εντύπωση προκαλεί το γεγονός ότι 100 χρόνια μετά και παρά την πρόοδο της ιατρικής επιστήμης και έρευνας, ακόμα οι επιστήμονες δεν έχουν καταλήξει στο αν τελικά η μάσκα όντως προστατεύει, ενώ οι σύγχρονες έρευνες εστιάζουν τόσο στο είδος της μάσκας που πρέπει να χρησιμοποιείται, όσο και στη σωστή χρήση της από τους ανθρώπους, η μεγάλη πλειοψηφία των οποίων δεν τη γνωρίζει. Ακόμα μεγαλύτερη εντύπωση προκαλεί το γεγονός ότι η πολιτική υπέρ της μάσκας φαίνεται να είναι κοινός τόπος 100 χρόνια μετά, καθώς οι περισσότερες κυβερνήσεις της εποχής, παρά το γεγονός ότι η τότε επιστημονική κοινότητα αμφισβήτησε τη χρήση της μάσκας ως αποτελεσματικό μέτρο για την καταπολέμηση του ιού της γρίπης, εντούτοις καθιέρωσαν και τότε τσουχτερά πρόστιμα, ενώ οι παραβάτες απειλούνταν ακόμα και με φυλάκιση.

Ενδεχομένως να έχουμε να κάνουμε είτε με υπόθεση πολιτικού εκφοβισμού ή κεκρυμμένου ολοκληρωτισμού, είτε με υπόθεση πολιτικής στάσης τύπου Ποντίου Πιλάτου (προσπάθεια απέκδυσης ευθυνών και μεταφοράς τους στη μάζα, λόγω μη δυνατότητας ανάσχεσης της πανδημίας) σχετικά με το θέμα. Θα ήταν ενδιαφέρουσα μια μελέτη πάνω σ’ αυτή τη στάση ορισμένων πολιτικών κυβερνήσεων που επιμένουν στη χρήση μάσκας, παρά το γεγονός ότι, στην καλύτερη, υφίστανται εντελώς διφορούμενες επιστημονικές απόψεις για το θέμα…