“In tenebris”: Δυστοπία με κάθαρση από τη Βάλια Καραμάνου

Βιβλιοπαρουσίαση από την Ήβη Σγουρδαίου

Το έβδομο μυθιστόρημα της Βάλιας Καραμάνου κυκλοφορεί από τις εκδόσεις «Φιλύρα» με τον λατινικό τίτλο: «In tenebris”, δηλαδή «στο σκοτάδι». Η υπόθεση εξελίσσεται την άνοιξη του 2017, στην ορεινή Κορινθία. Αναρωτιέται κάποιος πώς μια ιστορία που ξετυλίγεται άνοιξη στην Ελλάδα, στη χώρα του φωτός, μπορεί να έχει τίτλο με αναφορά στο σκοτάδι;

Κι όμως, ο τίτλος, που υπονοεί κάποια απειλή, ταιριάζει απόλυτα σ’ αυτή την ιστορία που αναπτύσσεται σε καιρό πολέμου!

Πόλεμος στην Ελλάδα του 2017, άνθρωποι απομονωμένοι, φοβισμένοι, επιτιθέμενοι. Σενάριο φανταστικό, δυστοπικό, που παρ’ ολίγο να στοιχίσει την απόρριψη της έκδοσης του βιβλίου αφού ως πέρυσι μια συνθήκη καραντίνας, περίπου σαν αυτή που βιώσαμε πρόσφατα ήταν κάτι το αδιανόητο και για τους εκδότες.

«Αυτά στην Ελλάδα δεν γίνονται», είχε πει στη συγγραφέα κάποιος από τον εκδοτικό χώρο. Αντίθετα ο εκδοτικός οίκος «Φιλύρα» αγκάλιασε θερμά το βιβλίο και προχώρησε στην έκδοση. Το “In tenebris” της Βάλιας Καραμάνου αποδείχτηκε προφητικό. Αυτό που ζήσαμε ήταν για κάποιους ένας πόλεμος και για όλους μας στέρηση, δυσαρέσκεια, ανησυχία και αγωνία.

Κεντρικοί ήρωες της ιστορίας είναι η Αγγελική κι ο Νίκος, δυο παλιοί φίλοι, με ανεκδήλωτη ερωτική έλξη, που ετοιμάζουν την αναχώρησή τους στο εξωτερικό για εύρεση εργασίας. Η αναπάντεχη πολεμική σύρραξη ανατρέπει τα σχέδιά τους. Αναγκάζονται να καταφύγουν στο πατρικό του Νίκου κοντά στη Στυμφαλία όπου συγκατοικούν αναγκαστικά με μια άγνωστη οικογένεια. Εκεί στο παραδεισένιο τοπίο ζουν με στερήσεις, τρόμο και κίνδυνο από αδίστακτες συμμορίες που κλέβουν, καταστρέφουν και δεν διστάζουν να σκοτώσουν. Ο νόμος και η τάξη έχουν ανατραπεί λόγω του πολέμου. Ενός πολέμου, που φτάνει στον αναγνώστη μόνον ως εξήγηση της απομόνωσης και των καθημερινών στερήσεων. Μεγαλύτερος κίνδυνος για τους ήρωες υφίσταται από τις συμμορίες κι από τις διαπροσωπικές συγκρούσεις της αναγκαστικής συμβίωσης με τους άλλους. Ένας «πόλεμος» που εξελίσσεται μέσα στο σπίτι κεκλεισμένων των θυρών, φέρνει στο προσκήνιο τα χειρότερα αλλά κάποτε και τα καλύτερα χαρακτηριστικά των ανθρώπων.

Η Βάλια Καραμάνου έχει ταλέντο στο suspense, σ’ αυτή την αργή, σταθερά εξελισσόμενη αγωνία, που αιχμαλωτίζει τον αναγνώστη ως την τελευταία σελίδα. Κι εκεί έρχεται η κάθαρση, εις επίρρωσιν της πλήρους φράσης απ’ όπου και ο τίτλος του βιβλίου: “Lux in tenebris”, που αποδίδεται στον Ευαγγελιστή Ιωάννη, αλλά και στον Γκαίτε και στον Μπρεχτ και εννοεί ότι το φως γεννιέται μέσα στο σκοτάδι.

Η «δυστοπία» ως έννοια φριχτού και σκοτεινού μέλλοντος αποτελεί πλέον ειδική εκδοτική κατηγορία με αρκετούς διάσημους τίτλους που έχουν γίνει και ταινίες (πρώτο το «1984», πρόσφατα οι «Αγώνες πείνας»). Ιδού, λοιπόν, μια ελληνική αντίληψη της έννοιας «δυστοπία» από τη συγγραφέα Βάλια Καραμάνου. Δυστοπία με κάθαρση. Lux in tenebris.

Το βιβλίο και την συγγραφέα παρουσίασε στις αρχές Ιουνίου ο Ιππότης των Γραμμάτων κ. Φίλιππος Δρακονταειδής, συγγραφέας, μεταφραστής, μελετητής, στον κήπο του πολιτιστικού χώρου Λείριον, στον Χολαργό.

Τον Σεπτέμβριο θα κυκλοφορήσουν στη Γαλλία διηγήματα της Βάλιας Καραμάνου από τις εκδόσεις Monemvassia. Ο τίτλος του βιβλίου θα είναι “La Gr`ece, ombre et lumi`ere” – η Ελλάδα, σκιά και φως. Το εξώφυλλο θα κοσμεί φωτογραφία από τον Ψαρομαχαλά Ναυπλίου τραβηγμένη από τη συγγραφέα, που επιδίδεται και στην τέχνη της φωτογραφίας. Ίσως αυτό να εξηγεί την ιδιαίτερη ικανότητά της στην περιγραφή των σκοτεινών αλλά και των φωτεινότερων στιγμών της ανθρώπινης συμπεριφοράς.

Eκδόσεις Φιλύρα, 2020, σελίδες 259