“Harraga, αυτοί που καίνε τα χαρτιά τους”

Γράφει η  Θεοδοσία Δάκογλου

Χρόνια περίμενα να βρω λογοτεχνικό έργο με θέμα από το σύγχρονο προσφυγικό δράμα, γραμμένο από πένα εκτός Συνθήκης Σένγκεν. Γι’ αυτό με μαγνήτισε ο υπότιτλος στο βιβλίο του Μαχί Μπινμπίν: “ΧΑΡΡΑΓΚΑ, αυτοί που καίνε τα χαρτιά τους”.
H’rag στα αραβικά είναι τα εγκαύματα. Harraga αποκαλούνται αυτοί που καίνε τα επίσημα έγγραφά τους πριν επιχειρήσουν την παράνομη είσοδο σε ευρωπαϊκό έδαφος. Κατ’ επέκταση η λέξη περιγράφει οποιονδήποτε κάνει κάποια πράξη που δεν σέβεται τους νόμους. Ώστε έτσι λοιπόν!

Ωστόσο από ολόκληρο το βιβλίο μόνον αυτή η πληροφορία απάντησε στην απορία μου, κι αυτή δεν προήλθε από το κείμενο παρά από τις εκδοτικές επεξηγήσεις στο “αυτί” του βιβλίου. Στις σελίδες του δεν υπάρχουν αναφορές στη διαμεσολάβηση θρησκευτικών ταγών ή άλλα ανεπιβεβαίωτα σπαράγματα πληροφοριών που ακούμε σήμερα. Ήταν αναμενόμενο. Το βιβλίο κυκλοφόρησε στην Ελλάδα τον Δεκέμβριο 2019 ενώ στη Γαλλία πρωτοκυκλοφόρησε το 1999 (με τίτλο: “Cannibales”). Δηλαδή 19 χρόνια πριν 164 πρωθυπουργοί συνυπογράψουν στο Μαρόκο, το 2018, το Global Compact for Migration, του ΟΗΕ.
Το Σύμφωνο GCM άλλαξε σε μεγάλο βαθμό τα δεδομένα υπέρ της άτυπης μετακίνησης πληθυσμών και της εγκατάστασής τους εντός ευρωπαϊκού κι όπως εξελίχθηκαν τα πράγματα εντός ελληνικού εδάφους.

ΛΙΓΑ ΛΟΓΙΑ ΓΙΑ ΤΟ ΒΙΒΛΙΟ

Στην ιστορία του Μπινμπίν επτά νέοι αφρικανοί περιμένουν νύχτα, μπροστά σε μια βάρκα, σε ερημική παραλία της Ταγγέρης την απόφαση του διακινητή για την κατάλληλη στιγμή της αναχώρησης. Ανάμεσα σε στιγμές προσμονής και αγωνιώδη επεισόδια μαθαίνουμε την προσωπική ιστορία του καθενός. Ο Κασέμ είχε κάποτε οικογένεια που ξεκληρίστηκε από αντάρτες. Η Νουαρά είχε κάποτε έναν σύζυγο. Τώρα μαζί με το μωρό που εκείνος δεν έχει ακόμα δει σκοπεύει να τον ψάξει σε όλη τη Γαλλία. Ιστορίες φτώχιας, ξεκληρίσματος, απελπισίας, ανθρώπων έτοιμων να αρπαχτούν από την ελπίδα που εδρεύει σε συνοικιακό καφενείο. Εκεί κάποιος Μομό σε ρόλο εμπνευστή, τους παρακινεί για το ρίσκο του διάπλου των 36 ναυτικών μιλίων με βάρκα ως το Γιβραλτάρ , στην Ευρώπη, τη γη της Επαγγελίας, το νέο Ελ Ντοράντο. Η πληρωμή γίνεται σε δύο δόσεις. Πριν το μπάρκο και πριν τα Πυρηναία, στον οδηγό που θα τους περπατήσει από κρυφά μονοπάτια στο γαλλικό έδαφος. Πολλοί μαροκινοί και άλλοι βορειοαφρικανοί μιλούν γαλλικά λόγω του παρελθόντος της γαλλικής αποικιοκρατίας στις χώρες τους.

Σε συνέντευξή του ο μαροκινός συγγραφέας Mahi Binebine εκτιμά ότι το 75% των νέων της πατρίδας του επιθυμούν να φύγουν “επειδή δεν ονειρεύονται πλέον εδώ”. Θεωρεί ότι “έλκονται από τις εικόνες των ευρωπαϊκών χωρών που μεταδίδουν τα δυτικά τηλεοπτικά κανάλια τα οποία τώρα πλημμυρίζουν ολόκληρο το Μαγκρέμπ” (Μαγκρέμπ: η περιοχή των χωρών Β. και ΒΔ Αφρικής).
Διαβάζω τη συνέντευξη του Μπινμπίν και σκέφτομαι το μισό εκατομμύριο μορφωμένων νέων Ελλήνων που αναζήτησαν καλύτερο μέλλον στη διάρκεια της κρίσης σε άλλες χώρες, μέσω νόμιμης μετανάστευσης, με προηγηθείσα εύρεση εργασίας. Διαβάστε το “Χαρράγκα” για να δείτε τι δουλειές και τι απασχολήσεις έβρισκαν στη Γαλλία οι νεαροί αφρικανοί αντί του Ελ Ντοράντο των ονείρων τους.
Είναι ικανοποιητικό ανάγνωσμα, με πολυπρόσωπη γραφή, ελαφρά ειρωνική όταν αναφέρεται σε κοινωνικές αδικίες. Δεν παίρνει μαχητική στάση. Σε πρώτο πλάνο βάζει την απελπισία ανθρώπων εγκαταλελειμμένων από οικογένειες σε κράτη με ελλιπείς έως ανύπαρκτες κρατικές δομές.

ΛΙΓΑ ΛΟΓΙΑ ΓΙΑ ΤΟΝ ΣΥΓΓΡΑΦΕΑ

Ο Mahi Binebine έχει κερδίσει ευρωπαϊκά και αραβικά βραβεία. Το βιβλίο του “Τα αστέρια του Σίντι Μουμέν” έγινε ταινία (αγγλικός τίτλος “Horses of God”) και ήταν η επίσημη συμμετοχή του Μαρόκο στο φεστιβάλ κινηματογράφου των Καννών το 2012. Είναι, επίσης, ζωγράφος και γλύπτης με έργα του στη μόνιμη συλλογή του μουσείου Γκουγκενχάιμ. Στην πατρίδα του τιμάται ως πρόσωπο που συμβάλλει με το έργο του στην ανάδειξη του Μαρόκο διεθνώς.

—————————-

“Χαρράγκα, αυτοί που καίνε τα χαρτιά τους”, Mahi Binebine, μετάφραση Έλγκα Καββαδία, εκδόσεις Άγρα, σ.179, πολυτονικό, € 14,50

(αναδημοσίευση από ανάρτηση στο προσωπικό Face Book της Θεοδοσία Δάκογλου )