Ελληνισμός: Σύνορο του φωτισμένου κόσμου …και σήμερα

γράφει ο Δρ. Δημήτρης Γκίκας*

Ο τρόπος που βάλλεται ο ελληνισμός σήμερα είναι χαρακτηριστικός του τρόπου που βάλλονται όλες οι τοπικές κοινωνίες, τα πολιτισμικά χαρακτηριστικά και τα αντίστοιχα αξιακά συστήματα. Στην ιστορική μας διαδρομή έχουμε αποτελέσει πολλές φορές το νοητό σύνορο του φωτισμένου κόσμου. Η δική μας αντίσταση αφορούσε πάντα κι άλλους λαούς. Δεν είναι τυχαίο που οι εχθροί υπήρξαν πλείστες φορές αυτοκρατορίες ή επίδοξες αυτοκρατορίες, διεθνιστικές, δηλ. δυνάμεις που στηρίζονταν στην ισοπέδωση κάθε τοπικής πολιτισμικής ιδιαιτερότητας και κοινωνικοπολιτικής αυτοτέλειας.

Η σύγχρονη εποχή έχει αναδείξει ένα νέο παγκόσμιο «θηρίο» που διαθέτει αυτοκρατορικές φιλοδοξίες, στηριγμένες λιγότερο στη μιλιταριστική αντίληψη και περισσότερο στην οικονομική. Τα πάντα γίνονται αντιληπτά ως μετρήσιμα οικονομικά μεγέθη, ακόμα και οι άνθρωποι. Κάθε απώλεια ανθρώπου θεωρείται παράπλευρη κι όλα βασίζονται στην ιδέα ότι η επιδίωξη των υλικών αγαθών θεωρείται ύψιστη και οδηγεί σε κοινωνική καταξίωση.

Η παγκοσμιοποιημένη αυτοκρατορία του σήμερα απαιτεί εξάλειψη των διαφορών. Όλοι πρέπει να είναι ίδιοι (όχι ίσοι, ίδιοι). Κάθε διαφοροποίηση θεωρείται απαράδεκτη. Κάθε τοπική και εθνική ιδιαιτερότητα, κάθε ιστορική και πολιτιστική διαδρομή, συνιστά ψεγάδι στην πορεία για την υποτιθέμενη ανάπτυξη του ανθρώπου, μια ανάπτυξη που ρέπει προς τον ατομισμό, την ηθική εξαχρείωση, τον υπέρμετρο υλισμό, την υποβάθμιση του πνευματικού και ψυχικού κόσμου. Το χρήμα μπορεί να αποδεχτεί ατομικές ιδιαιτερότητες, αλλά όχι συλλογικές. Κάθε συλλογική ιδιαιτερότητα (εθνική, πολιτιστική, θρησκευτική) συνιστά κίνδυνο για το πολυεθνικό χρήμα. Οι κοινωνίες ωθούνται προς την πολυσυλλεκτικότητα, την πολυπολιτισμικότητα και την πολυεθνικότητα: εύσχημοι όροι για να εκφράσεις την παγκόσμια υποταγή σε ένα και μόνο θεό, το χρήμα.

Η σύγχρονη παγκοσμιοποίηση είναι ταυτόσημη της κυριαρχίας του οικονομικοκεντρικού μοντέλου ζωής. Ο «ανθρωπισμός» της υφίσταται όσο και όπου χρηματοδοτείται και είναι ξεκάθαρα επιλεκτικός. Δεν ενώνει, αλλά χωρίζει τους ανθρώπους. Διχάζει, δεν φιλιώνει.

Ο τρόπος που βάλλεται ο ελληνισμός σήμερα είναι χαρακτηριστικός του τρόπου που βάλλονται όλες οι σύγχρονες τοπικές κοινωνίες. Η Ιστορία, μας φέρνει πάλι μπροστά στον μέγιστο κίνδυνο να χάσουμε τον πολιτισμό μας και την ταυτότητά μας. Αν αντισταθούμε, θα μπορούμε να διδάσκουμε ακόμα τον Μιλτιάδη, τον Λεωνίδα, τον Θεμιστοκλή. Αν αφεθούμε, δεν έχουμε άλλον πολιτισμό να ακολουθήσουμε, δεν έχουμε άλλη ιστορία να διδάξουμε, δεν έχουμε άλλον τόπο να πάμε…

* ο Δρ. Δημήτρης Γκίκας

είναι διδάκτωρ Πολιτικής Φιλοσοφίας,

Ακαδημαϊκός Διευθυντής

του Ελληνικού Ιδρύματος Γνώσης και Πολιτισμού