Η περίπτωση του ΕΑΠ και η επιμονή για την καταστροφή του πιο ανοιχτόμυαλου εκπαιδευτικού εγχειρήματος

Αλίμονο αν σκοτώνουμε ότι είναι διαφορετικό από την επικρατούσα άποψη. Είναι σαν να σκοτώνουμε τις ευκαιρίες των ανθρώπων και των κοινωνιών στην προσαρμογή και στην εξέλιξη.

Η δημιουργία και στη συνέχεια η λειτουργία του ΕΑΠ (Ελληνικό Ανοιχτό Πανεπιστήμιο) ήταν ότι καλύτερο είχε συμβεί στην προσπάθεια εκπαίδευσης των Ελλήνων. Ήταν ότι καλύτερο που είχε δημιουργηθεί στην διαδικασία ανάδειξης ελεύθερων και ερευνητικών μυαλών.

Σε αυτή την προσπάθεια, οι στενόμυαλοι που συμβουλεύουν τον γραφικά εμμονικό υπουργό Παιδείας κ. Γαβρόγλου, προσπαθούν να κόψουν τον δρόμο και να την μετατρέψουν από πρωτοπόρο σε ακόλουθο.

Διαβάστε το άρθρο που, με τίτλο «…και όταν η αυλαία κλείσει», έγραψε ο Αντώνης Λιοναράκη, εκ των δημιουργών του Ελληνικού Ανοιχτού Πανεπιστημίου. Καταγράφει όλα όσα πρέπει να γνωρίζουμε για να μας δημιουργηθεί η ανάγκη απάντησης στο ερώτημα «Γιατί πρέπει να γυρίσουμε (εκπαιδευτικά) στην δεκαετία του ’60;». Ίσως τότε, να συμβάλουμε ώστε να μη λέμε σε λίγο «Αυτό ήταν το Ανοικτό Πανεπιστήμιο…»

…και όταν η αυλαία κλείσει

Του Αντώνη Λιοναράκη

Είμαστε λίγο πριν πάρει ο Υπουργός Παιδείας τις τελικές του αποφάσεις. Με τόσες συζητήσεις και τόσες αντιρρήσεις κανείς δεν γνωρίζει την κατάληξη του υπό σκέψη εγχειρήματος της συγχώνευσης του ΕΑΠ με το ΤΕΙ δυτικής Ελλάδας. Γράφτηκαν και ακούστηκαν τόσα πολλά. Κάποιοι σίγουρα βαρέθηκαν να ακούν τα επιχειρήματά μας. Η συντριπτική πλειοψηφία αυτών που εκφράστηκαν είναι αντίθετη με την προβληματική συγχώνευση. Το όλο θέμα τα είδαμε και το ερμηνεύσαμε από κάθε δυνατή γωνία. Προφανώς κανείς δεν έχει κάτι εναντίον των συναδέλφων του ΤΕΙ. Έμεινε όμως μια χαραμάδα κενή που είναι ιδιαίτερης σημασίας: αυτή της εκπαίδευσης. Το ΕΑΠ διαθέτει μια μεγάλη προίκα και αυτή δεν είναι μόνο το αποθεματικό του. Είναι οι φοιτητές του που δεν είναι μόνο φοιτητές. Είναι και οπαδοί. Είναι εραστές του νέου και του διαφορετικού. Είναι αυτοί που αναζητούσαν μια ευκαιρία, ζητούσαν το σεβασμό μας και όρθωσαν εξ αρχής την αξιοπρέπειά τους. Είναι λάτρεις μιας οικογένειας διαφορετικής από όλες τις άλλες που ονομάζεται Ανοικτό Πανεπιστήμιο.

Η συγχώνευση αυτή που έχει δρομολογηθεί θα φέρει πολλά δεινά και δυσκολίες, δυσλειτουργίες και προβλήματα. Δεν θα σταθώ όμως σε αυτά. Θα σταθώ σε κάτι που θέλει ψυχική διείσδυση και απελευθέρωση σκέψης.

Θα γυρίσω λίγο το χρόνο πίσω για μια σύντομη ακτινογραφία και να δω τι νέο έφερε το ΕΑΠ στη σύγχρονη Ελλάδα. Από τα 1980 υπήρχε διάχυτη η αίσθηση του νέου και διαφορετικού. Χωρίς να έχει πάρει μορφή αυτό, όλα έδειχναν ότι υπήρχε μια δυναμική στα σύγχρονα παιδαγωγικά που μέχρι τότε είχε κάπως περιορισμένα ενεργοποιηθεί σε εναλλακτικές μορφές εκπαίδευσης (Λαϊκή Επιμόρφωση κ.α.).

Όταν το Ανοικτό Πανεπιστήμιο άρχισε να υλοποιείται και να αναπτύσσεται υπήρξε μια μαγιά ήδη δουλεμένη. Αυτό που έκανε τη διαφορά ήταν ότι η μαγιά αυτή ήρθε και έδεσε καλά με όλες τις νέες ιδέες.

Έτσι λοιπόν το Summer Hill που μέχρι τότε ήταν λέξεις και νοήματα σ’ ένα δημοσιευμένο βιβλίο πήρε κάποια θέση στις ενέργειες του νέου ιδρύματος. Η κριτική και η απελευθερωτική παιδαγωγική βρήκαν επιτέλους σύμμαχο στις δράσεις του ΕΑΠ. Τα κοινωνικά και φοιτητικά κινήματα της εποχής έδωσαν τη δική τους πινελιά στο υπό ίδρυση πανεπιστήμιο. Τα κινήματα και η φιλοσοφία της αντιαυταρχικής εκπαίδευσης βρήκαν τελικά στέγη. Η εξ αποστάσεως εκπαίδευση μαζί με την εκπαίδευση ενηλίκων εδραίωσαν αρχές για τη συνεργατική και δημοκρατική μάθηση και τις νέες καινοτόμες τεχνικές διδασκαλίας. Πρακτικές όπως κατάργηση της έδρας και αντικατάστασή της από τις ομάδες εργασίας των φοιτητών σε κύκλο βρήκαν το χώρο τους.

Τα βιβλία που μελετούσαν οι φοιτητές από δυσνόητα κείμενα έγιναν αλληλεπιδραστικά εγχειρίδια. Τα πολυμέσα ενώθηκαν με το έντυπο υλικό και έγιναν δυναμικά μαθησιακά εγχειρίδια. Οι διδάσκοντες κατέβηκαν από την έδρα και κάθισαν μαζί με τους φοιτητές. Οι εργασίες αξιολόγησης που έπρεπε να εκπονήσουν οι φοιτητές έγιναν εργαλεία μάθησης. Η διαθεματικότητα και η διεπιστημονικότητα οδήγησαν σε νέες ερμηνείες γεγονότων και επιστημονικών δεδομένων. Σε αυτό ασφαλώς βοήθησε η έννοια της θεματικής ενότητας και όχι του μαθήματος. Η κατανόηση και όχι η απλή διδασκαλία των εννοιών έγινε μπροστάρης. Η απομνημόνευση απαγορεύτηκε και έδωσε τη θέση της στην ανακαλυπτική μάθηση και την από κοινού συνεργασία. Το δυσνόητο βιβλίο μεταμορφώθηκε σε απόλυτα κατανοητό εγχειρίδιο. Οι φοιτητές πλέον δεν είχαν να υποθέσουν πράγματα, αλλά όλα ήταν μπροστά τους να τους εξηγούν τι έπρεπε να κάνουν, πώς να το κάνουν, γιατί να το κάνουν και τι δεν θα πρέπει να κάνουν. Οι διδάσκοντες ανεξάρτητα από τις ακαδημαϊκές περγαμηνές και προσόντα που είχαν έπρεπε να επιμορφωθούν σε όλα αυτά, όπως και έγινε. Οι φοιτητές έμαθαν στο σεβασμό, στην αποδοχή και στην αξιοπρεπή επικοινωνία.

Όλα αυτά όμως έγιναν κάποια χρόνια πριν, μια φορά και έναν καιρό.

Αυτό ήταν το Ανοικτό Πανεπιστήμιο…

ΠΗΓΗ:  ANTONIS LIONARAKIS·ΤΕΤΑΡΤΗ, 27 ΦΕΒΡΟΥΑΡΙΟΥ 2019

Για τις νεώτερες εξελίξεις του θέματος διαβάστε https://www.esos.gr/arthra/61648/oi-kosmitores-toy-eap-gia-ta-6-metra-gavrogloy?fbclid=IwAR2p0V66Cx3v80I0-xeuemiLEEvt9NKyRmBkz-gyXaISezsp3ihR4iuXKA4