Ελλάς που πας;

Άρθρο-ανάλυση του Γεώργιου Γαλέου

Μεγάλο ενδιαφέρον παρουσιάζουν τα στοιχεία που έδωσε το Γενικό Λογιστήριο του Κράτους για το Α΄ εξάμηνο του 2018, ιδιαίτερα αν αυτά συγκριθούν με τα στοιχεία του Α΄ εξαμήνου του προηγούμενου έτους (2017). Λίγες μέρες αργότερα το Υπουργείο Οικονομικών έδωσε πιο αναλυτικά στοιχεία, που αφορούν κυρίως τα έσοδα και τα έξοδα του Α΄ εξάμηνου του 2018, που πιστοποιούν την εικόνα της Ελληνικής Οικονομίας. Αν σε αυτά τα στοιχεία συμπεριλάβουμε και εκείνα που προκύπτουν από την εγκύκλιο του Υπ. Οικονομικών για τον Προϋπολογισμό του 2019 που υπογράφει ο αναπληρωτής υπουργός Οικονομικών κ. Χουλιαράκης, μπορούμε να συμπεράνουμε με ποιες πολιτικές σκοπεύει να πορευθεί η κυβέρνηση των ΖΥΡΙΖΑΝΕΛ το 2019 . Με τον συνδυασμό όλων αυτών των στοιχείων, μας δίνεται η δυνατότητα:

1. να δούμε την πραγματική εικόνα της Ελληνικής Οικονομίας
2. να κάνουμε προβλέψεις για το πώς αναμένεται να εξελιχθεί το δεύτερο εξάμηνο του 2018 και γενικά για όλο το 2018
3. να εκτιμήσουμε τι θα συμβεί με το πρωτογενές πλεόνασμα του 2018 4. να δούμε γιατί θα χρειασθεί να κοπούν οι συντάξεις και να επιβληθούν νέα μέτρα (φόροι) το για 2019 5. να καταλάβουμε ποιες οικονομικές πολιτικές σκέπτεται να ακολουθήσει η κυβέρνηση το 2019 Θα ξεκινήσω από το πιο ανησυχητικό μέγεθος της Ελληνικής Οικονομίας που είναι, για εμένα, η αύξηση του Δημοσίου Χρέους (Πίνακας 1). Μπροστά στον κίνδυνο που διατρέχει η Ελληνική Οικονομία από την αύξηση του δημόσιου χρέους όλα τα υπόλοιπα περνούν σε δεύτερη μοίρα. Γνωρίζω ότι η ζωή των Ελλήνων εξαρτάται άμεσα από το αν θα επιτευχθεί το πρωτογενές πλεόνασμα ή όχι, γιατί από αυτό εξαρτάται αν θα επιβληθούν νέα μέτρα. Αλλά στην παρούσα κατάσταση, το Δημόσιο Χρέος είναι αυτό που δείχνει την πορεία της Ελλάδας σαν Έθνος και σαν Κράτος.

Πίνακας 1: Χρέος βάση των στοιχείων του Υπ. Οικονομίας

2011: 360 δις €

2012 μετά το PSI (κούρεμα): 280 δις €

Α΄ εξάμηνο 2018:  346 δις €

Πρόβλεψη για 31/12/2018:  361 δις € ¹

 

Εδώ αξίζει να σημειωθεί ότι τις τελευταίες ημέρες δημοσιεύεται στον τύπο ότι το χρέος είναι € 322,5 δις. Δεν είναι, ήταν. Τα € 322,5 δις προκύπτουν από στοιχεία τις EUROSTAT που αναφέρονται στο Α΄ τρίμηνο (Ιανουαρίου- Μαρτίου 2018) τα 346 δις που αναφέρω είναι πιο πρόσφατα στοιχεία του Υπ. Οικονομικών για το Α΄ εξάμηνο (Ιανουαρίου-Ιουνίου 2018) Αν σκεφτούμε ότι το 2010 μπήκαμε στα μνημόνια και οι συνέπειες ήταν:

• να επιβληθεί στον ελληνικό λαό μία δυσβάσταχτη λιτότητα για οκτώ χρόνια
• να παραχωρήσουμε την εθνική μας κυριαρχία
• να πουληθεί, σε ευτελείς τιμές, μεγάλο μέρος της δημόσιας περιουσίας
• να βάλουμε για 99 χρόνια ενέχυρο το υπόλοιπο της κρατικής περιουσίας και
• να εγγυώνται οι πολίτες της χώρας το δημόσιο χρέος με την ιδιωτική τους περιουσία (Αγγλικό Δίκαιο, κάτι που συνήθως όλοι ξεχνάμε).

Όλα αυτά έγιναν με ένα και μοναδικό στόχο. Να μειωθεί το δημόσιο χρέος και να γίνει βιώσιμο.

Μετά από οκτώ χρόνια μεγάλων ταλαιπωριών και θυσιών διαπιστώνουμε ότι βρισκόμαστε στο σημείο που αρχίσαμε.

Χρωστάμε πάλι € 360 δις !!!

Συμπέρασμα: ΑΠΟΤΥΧΑΜΕ ΠΑΤΑΓΩΔΩΣ.

Η Ελλάδα σαν Έθνος και σαν Κράτος βυθίζεται καθημερινά. Από το 2010 ισχυρίζομαι ότι το δημόσιο χρέος δεν είναι βιώσιμο, πράγμα που επιβεβαιώνεται ακόμη και σήμερα από την στάση του ΔΝΤ (Διεθνούς Νομισματικού Ταμείου) το οποίο, λόγω των αυστηρών κανόνων που διέπετε, δεν δέχτηκε να συμμετάσχει στη δανειοδότηση της χώρας μας, παρότι το ποσόν που του αναλογούσε ήταν εντελώς συμβολικό, μόλις € 1,3 δις. Εκτός αυτού το ΔΝΤ τόσο κατά την υπογραφή της συμφωνίας, τον περασμένο Ιούνιο, όσο και πριν λίγες ημέρες εξακολουθεί να προειδοποιεί ότι μετά το 2022² θα πρέπει να γίνει ένα «γενναίο κούρεμα» του χρέους και να επιβληθούν νέα μέτρα για να καταστεί βιώσιμο. Προσωπικά συμφωνώ με την θέση του ΔΝΤ ως προς την περικοπή του χρέους, εκτιμώντας ότι η ελάφρυνση του χρέους πρέπει να είναι τουλάχιστον € 100 δις. Διαφωνώ όμως ριζικά με την επιβολή και άλλης λιτότητας, διότι οι πολιτικές των μνημονίων, αποδεδειγμένα πλέον, όχι μόνο δεν έφεραν κανένα όφελος αλλά επιδείνωσαν την κατάσταση. Αντίθετα οι πολιτικές που διοχετεύουν ρευστότητα στην αγορά είναι αυτές που φέρνουν θετικά και άμεσα αποτελέσματα. Ας δούμε πως οι Ηνωμένες Πολιτείες της Αμερικής βγήκαν από την κρίση των τοξικών ομολόγων. Απλά έδωσαν ρευστότητα στην αγορά κόβοντας «φρέσκο» χρήμα.

Δυστυχώς εμείς, μέσα στην ΕΕ (Ευρωπαϊκή Ένωση) δεν έχουμε την πολυτέλεια να τυπώσουμε χρήματα, αλλά μπορούμε να εφαρμόσουμε πολιτικές που τροφοδοτούν την αγορά με ρευστότητα, όπως: • φορολογικές ελαφρύνσεις,

• μείωση της γραφειοκρατίας,
• πολιτική σταθερότητα

ενισχύοντας έτσι την επιχειρηματικότητα και τις επενδύσεις.

Συνεχίζοντας την μελέτη των στοιχείων του Υπ. Οικονομικών παρατηρούμε την δραματική επιδείνωση του Ισοζυγίου των Τρεχουσών Συναλλαγών στο πρώτο πεντάμηνο του 2018. Αν αυτό συνεχιστεί με τον ίδιο ρυθμό μέχρι τέλους του έτους, θεωρείται σίγουρο ότι το δημόσιο χρέος θα εκτιναχτεί³.

Το Συμπέρασμα και απάντηση στο πρώτο ερώτημα είναι ότι: Η Ελληνική Οικονομία ευρίσκεται σήμερα στην ίδια, αν όχι σε δυσχερέστερη, θέση με το 2010. Η κατάσταση των Ελλήνων όμως είναι σαφέστατα χειρότερη από το 2010.

Τίθεται λοιπόν το εύλογο ερώτημα, εφόσον η Ελληνική Οικονομία ευρίσκεται σήμερα στην ίδια θέση με το 2010,

Γιατί να μας εμπιστευτούνε οι αγορές το 2018 και δεν μας εμπιστευόντουσαν το 2010, αφού και τότε και τώρα έχουμε το ίδιο δημόσιο χρέος;

 

Στη συνέχεια χρησιμοποιώντας τα τελευταία στοιχεία που έδωσε το Γενικό Λογιστήριο του Κράτους για τα έσοδα και τα έξοδα του Α΄ εξαμήνου του 2018, θα απαντήσουμε τα ερωτήματα 2-4. Φυσικά μόνο τα στοιχεία 2018 δεν αφήνουν περιθώρια για περαιτέρω συμπεράσματα, αν όμως συγκριθούν με τα έσοδα και τα έξοδα της αντίστοιχης περιόδου του 2017, τότε τα συμπεράσματα είναι σαφέστατα. Τα έσοδα του Α΄ εξαμήνου του 2018 είναι μειωμένα κατά € 0,63 δις, ενώ τα έξοδα του Α΄ εξαμήνου του 2018 είναι αυξημένα κατά € 1,0 δις συγκρινόμενα πάντα με τα αντίστοιχα στοιχεία του 2017 (Πίνακας 2).

Πίνακας 2 : Σύγκριση 2017/18 βάση των στοιχείων του Υπ. Οικονομίας

Έσοδα συσχετισμός Α΄ εξάμηνο 2017/2018: Μείωση € 0,63 δις.

Έξοδα συσχετισμός Α΄ εξάμηνο 2017/2018: Αύξηση € 1,0 δις

Παρατηρούμε λοιπόν ότι τα έσοδα του Α΄ εξαμήνου του 2018 έχουν μειωθεί σημαντικά σε σχέση με το αντίστοιχο εξάμηνο του 2017, ενώ οι φόροι όχι μόνο έχουν αυξηθεί, αλλά έχουν προστεθεί και καινούργιοι, χωρίς να καταργηθούν παλαιότεροι. Αυτό υποδηλώνει την αδυναμία του κράτους να εισπράξει τους φόρους, επειδή πιθανότατα οι Έλληνες φορολογούμενοι αδυνατούν πλέον να πληρώσουν. Αντίθετα τα έξοδα του Α΄ εξαμήνου του 2018 παρουσιάζονται αυξημένα κατά € 1 δις. Μία λεπτομερή ματιά στα αίτια της αυξήσεως των εξόδων, μας δείχνει ότι οφείλονται κυρίως στην αύξηση της μισθοδοσίας. Λαμβάνοντες υπόψιν ότι οι μισθοί έχουν παγώσει ως το 2022 (Νόμος Κατρούγκαλου), είμαστε υποχρεωμένοι να δεχτούμε στο ότι η αύξηση αυτή οφείλεται σε νέες προσλήψεις. Άρα η Κυβέρνηση έχει ήδη αρχίσει να προσλαμβάνει δημοσίους υπαλλήλους για ψηφοθηρικούς λόγους. Βέβαια από τα νούμερα του πίνακα 1 μπορούμε να εξάγουμε και το συμπέρασμα ότι η Ελληνική Οικονομία βρίσκεται σε ύφεση⁴ σε σχέση με το Α΄ εξάμηνο του 2017.

Μία περαιτέρω συνέπεια της μειώσεις των πρωτογενών εσόδων και της αύξησης των πρωτογενών δαπανών είναι η μείωση του πρωτογενούς πλεονάσματος για το Α΄ εξάμηνο το 2018 σε σχέση με το πρωτογενές πλεόνασμα του Α΄ εξαμήνου του 2017 περίπου κατά 1,65 δις⁵.

Αυτό επιβεβαιώνεται και από τα αναλυτικά στοιχεία του Υπ. Οικονομικών (Πίνακας 3).

Πίνακας 3: Έσοδα 2018 βάση των στοιχείων του Υπ. Οικονομίας

Ετήσια Έσοδα 2017:  € 51,4 δις

Ετήσια Έσοδα 2018 (Πρόβλεψη): € 54,2 δις

Ετήσια Έσοδα 2018 (Πρόβλεψη βάση στοιχείων του Α΄ εξαμήνου 2018) € 49,9 δις

Είναι προφανές ότι αν το Β΄ εξάμηνο του 2018 δεν περιοριστούν δραστικά οι δαπάνες και δεν βρεθούν τρόποι για να αυξηθούν τα έσοδα, ότι ο μεσοπρόθεσμος στόχος ενός πρωτογενούς πλεονάσματος του ύψους των € 6,6 δις δεν πρόκειται να επιτευχθεί⁶ και το μεσοπρόθεσμο πρόγραμμα θα αναθεωρηθεί.

Σε αυτή την περίπτωση οι συνέπειες για την χώρα μας θα είναι πολύ δυσμενείς:

• οι αγορές βλέποντας ότι η Ελλάδα δεν μπορεί να εκπληρώσει τις δεσμεύσεις της, θα χάσουν την εμπιστοσύνη τους
• οι δανειστές θα ζητούν υψηλότερο επιτόκιο για να μας δανείσουν
• το υψηλότερο επιτόκιο θα αυξήσει τα έξοδα που θα επιβαρύνουν επιπλέον το πρωτογενές πλεόνασμα
• το Κουαρτέτο (τέως Τρόικα/Θεσμοί) θα ζητήσει νέα μέτρα
• η μείωση των συντάξεων πρέπει να θεωρείται δεδομένη.

Βέβαια η Κυβέρνηση ισχυρίζεται ότι θα διαπραγματευτεί για να μην μειωθούν οι συντάξεις. Βασικό της επιχείρημα είναι ότι αναμένεται να επιτύχει ένα υψηλό πλεόνασμα στον ΕΦΚΑ (Ενιαίου Φορέα Κοινωνικής Ασφάλισης) ώστε να επιτευχθεί το συμφωνηθέν πρωτογενές πλεόνασμα των € 6,6 δις. Αυτό που όμως δεν μας λέει η Κυβέρνηση είναι ότι βασική προϋπόθεση για να βγάλει πλεόνασμα ο ΕΦΚΑ είναι να κοπούν οι συντάξεις. Χωρίς περικοπή των συντάξεων δεν υπάρχει πλεόνασμα στον ΕΦΚΑ.

Το τελευταίο χαρτί της Κυβέρνησης για να μην κοπούν οι συντάξεις είναι να μη πάρει τα κέρδη των Ελληνικών Ομολόγων από την ΕΚΤ (Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα) εάν φυσικά οι εταίροι το επιτρέψουν. Το τίμημα αυτό όμως θα είναι πολύ μεγάλο και οι λόγοι καθαρά ψηφοθηρικοί, αφού έτσι και αλλιώς οι συντάξεις θα κοπούν ένα χρόνο αργότερα.

Συνοπτικά διαπιστώνουμε ότι:

• το πρωτογενές πλεόνασμα πιθανότατα δεν θα επιτευχθεί
• οι συντάξεις θα κοπούν
• θα χρειαστούν και νέα μέτρα

Για να καταλάβουμε τι προτίθεται να κάνει η κυβέρνηση στο μέλλον, αρκεί να μελετήσουμε την εγκύκλιο του Υπ. Οικονομικών για τον προϋπολογισμό του 2019. Εκεί διαπιστώνουμε ότι έχουν διατεθεί υψηλά κονδύλια ως προς τις αμοιβές προσωπικού (όπως περιλαμβάνονται στη μείζονα κατηγορία «Παροχές σε εργαζομένους») και τις μεταβιβάσεις για αποδοχές προσωπικού σε φορείς εντός και εκτός Γενικής Κυβέρνησης, και δαπάνες από τις μετατάξεις, τις αποσπάσεις και τις προσλήψεις έτους 2018, καθώς και από τις προβλεπόμενες για το 2019 προσλήψεις προσωπικού. Με άλλα λόγια η Κυβέρνηση προτίθεται να συνεχίσει την αλόγιστη πολιτική πρόσληψης στο Δημόσιο κομματικών ψηφοφόρων μέχρι τις επόμενες εκλογές. Λογικά οι προσλήψεις προσωπικού για το 2019 θα χρησιμοποιηθούν περισσότερο σαν προεκλογικές εξαγγελίες, παρά στην πράξη. Μεγάλη αιτία εξόδων αποτελεί και η μεταναστευτική πολιτική, που τα έξοδα αναμένεται να αυξηθούν το 2019 σημαντικά(σύμφωνα λόγω της δέσμευσης Ελλάδας να δεχθεί πίσω μετανάστες από την Γερμανία). Δηλαδή, εκτός των άλλων προβλημάτων, οι Έλληνες αναλαμβάνουν και τα οικονομικά βάρη αυτής της παράλογης μεταναστευτικής πολιτικής. 6 Συγκεκριμένα στην εγκύκλιο για τον Προϋπολογισμό του

Συγκεκριμένα στην εγκύκλιο για τον Προϋπολογισμό του 2019 αναφέρονται τα έξης: «Πιστώσεις για δαπάνες για μεταναστευτικές ροές έχουν προβλεφθεί στα ανώτατα όρια δαπανών έτους 2019 των φορέων που εκτελούν δαπάνες αυτού του σκοπού, όπως το πρώην Υπουργείο Δημόσιας Τάξης και Προστασίας του Πολίτη. Επιπλέον, πιστώσεις για δαπάνες μεταναστευτικών ροών έχουν προβλεφθεί και στα ανώτατα όρια δαπανών του Υπουργείου Οικονομικών – Γενικές Κρατικές Δαπάνες, με τις οποίες θα ενισχύονται οι προϋπολογισμοί των Υπουργείων σε συγκεκριμένους ειδικούς φορείς που θα καθοριστούν σύντομα με απόφαση του Υπουργού Οικονομικών και θα αφορούν στο σκοπό αυτό».

Οι ανωτέρω πολιτικές είναι για την Ελληνική Οικονομία καταστροφικές γιατί αναμένεται να χρηματοδοτηθούν, πως θα εκτινάξουν το Δημόσιο Χρέος και τους φόρους στα ύψη.

Μένει να δούμε λοιπόν, αν ο ΖΥΡΙΖΑ θα είναι το 2019 κυβέρνηση και αν το Κουαρτέτο θα του επιτρέψει να υλοποιήσει αυτές τις πολιτικές.

• Τα € 361 δις συμπεριλαμβάνουν τα € 15 δις, το τελευταίο μέρος του δανείου (μαξιλαράκι) αλλά δεν συμπεριλαμβάνουν άλλες έκτακτες δαπάνες.
• Το «μαξιλαράκι» των € 15 δις κάνει το δημόσιο χρέος μέχρι το 2022 «βιώσιμο».
• Τα ελλείματα του Ισοζυγίου των Τρεχουσών Συναλλαγών καλύπτονται συνήθως με εξωτερικό δανεισμό.

(4) Από το σύνολο των εσόδων αφαιρούμε το σύνολο των εξόδων της τρέχουσας περιόδου και εάν το αποτέλεσμα είναι μικρότερο από το αποτέλεσμα της βασικής περιόδου (2017), τότε λέμε ότι η Οικονομία βρίσκεται σε ύφεση.

(5) Το έλλειμμα του πρωτογενούς πλεονάσματος προκύπτει από την μείωση των εσόδων κατά € 0,63 και την αύξηση των εξόδων κατά 1 δις.

(6) Η Κυβέρνηση επιδιώκει ένα μεγαλύτερο πρωτογενές πλεόνασμα για το 2018, ώστε να μοιράσει προεκλογικά περίπου € 0,9 δις. 5 Σε αυτή την περίπτωση οι συνέπειες για την χώρα

 

* Ο Γεώργιος Γαλέος είναι:

Διδάκτωρ Οικονομολόγος του Πανεπιστημίου Ζυρίχης, πρώην Βουλευτής Αργολίδος, Γρ. Εθνικής Οικονομίας ΛΑ.Ο.Σ