γράφει η Βάλια Καραμάνου
Συχνά έχω την αίσθηση πως καμιά ερώτηση δεν πάρθηκε τόσο τοις μετρητοίς όσο αυτή του Μαρκ: «Τι σκέφτεστε;». Καθημερινά, σπαραξικάρδιες εξομολογήσεις πλημμυρίζουν το facebook με απίστευτα προσωπικές πληροφορίες από τις απλές καθημερινές μας συνήθειες ως προς τα πιο σκοτεινά μυστικά μας. Ποια μυστικά δηλαδή, όταν χύνεται πλέον άπλετο φως στον ιατρικό μας φάκελο, στα λάθη ή στα πάθη μας, ακόμα και στις πιο τραυματικές μας εμπειρίες! Η αρρώστια, η αγάπη, τα μέλη της οικογένειάς μας, η οικονομική μας κατάσταση, ακόμα και ο θάνατος γίνονται ποστ, στάτους.
Δεν θα σταματήσω να εκπλήσσομαι με ανθρώπους που ενώ είναι φοβικοί και επιφυλακτικοί στον περίγυρό τους, ταυτόχρονα φαίνονται τόσο πρόθυμοι να εξομολογηθούν την κάθε μύχια σκέψη τους σε ολόκληρο τον πλανήτη. Φαντάζομαι πως ένας διαρρήκτης ή ένας παιδόφιλος αρκεί να μελετήσει πλέον την αρχική του σελίδα και δεν χρειάζεται καν να μπει στον κόπο να παρακολουθήσει τον επόμενο στόχο του. Κι ενώ όλοι διαμαρτύρονται για το σκάνδαλο της πρόσφατης διαρροής των προσωπικών τους δεδομένων στο facebook, ξεχνούν κάτι ουσιαστικό: πως πλέον δεν είναι προσωπικά. Και επίσης, πως ένας τόσο διαδεδομένος τόπος κοινωνικής δικτύωσης δεν είναι δωρεάν για λόγους…. παρηγοριάς στην καθημερινή μας μιζέρια, αλλά γιατί με κάποιο τρόπο αποκομίζεται κέρδος, σημαντικό κέρδος.
Δεν ξέρω τι είναι πιο ταιριαστό στην «επιδημία» αυτή. Το γέλιο ή το κλάμα; Είμαστε άνθρωποι τόσο μοναχικοί που έχουμε ανάγκη να νιώσουμε την παρέα κάποιου έστω και εικονικά, ή τόσο ναρκισσιστές που επιζητούμε το κοινό τους να μας αποθεώσει; Ο Ουμπέρτο Έκο μας χαρακτηρίζει «στρατιές ηλιθίων» σαν αυτούς τους γραφικούς τύπους, που κάποτε αμπελοφιλοσοφούσαν ξεροσταλιάζοντας στον πάγκο κάποιου μπαρ βρίσκοντας «πάτημα» στην υπομονή του μπάρμαν, ενώ σήμερα απέκτησαν βήμα. Και έγιναν πολλοί, στρατιές ολόκληρες.
Βέβαια, σε «τσιγκλάει» και το ίδιο το εργαλείο: «Βάλια, μου υπενθυμίζει όπως η μάνα μου στις γιορτές των θείων μου, 2000 άτομα που ακολουθούν την σελίδα σας δεν έχουν δει πρόσφατη α-νάρτησή σας. Κάντε μια ανάρτηση τώρα.» Τώρα, άμεσα, πρέπει! Και πάει λέγοντας. Το σύνδρομο του… αυτοσυνεντευξιαζόμενου ξυπνά μέσα μας λαίμαργο και μας κυριεύει. Είναι εθνική ή θρησκευτική γιορτή; Ευκαιρία να δηλώσουμε στο κοινό μας, αν είμαστε θρήσκοι, πατριώτες, άθεοι και άλλα παρόμοια. Μια είδηση συγκλονίζει το πανελλήνιο, ένα νέο δράμα; Ας κάνουμε δήλωση για τις δικές μας ανάλογες εμπειρίες, τα πιστεύω μας έστω. Δίνουν τα παιδιά πανελλήνιες; Να μια καλή ευκαιρία να θυμίσουμε πως αριστεύσαμε πριν αιώνες. Τι τα’ χουμε τα πτυχία άλλωστε; Σάμπως όλα σ’ εμάς τους «πρωταγωνιστές» δεν καταλήγουν τελικά;
Θα μου πείτε, εσύ δεν έχεις προφίλ στο facebook; Και προφίλ και σελίδα. Είναι αναγκαίο και όχι απαραίτητα κακό. Αρκεί να μην καταντά μια νέα μορφή ριάλιτι, όπου οι παίχτες δίνουν στερεότυπες συνεντεύξεις που ξεκινούν με κλισέ φράσεις του τύπου «είμαι άνθρωπος που…», «έχω μάθει στην ζωή μου πως…» και τα λοιπά.
Ας είμαστε λίγο πιο χαλαροί. Οι σελίδες κοινωνικής δικτύωσης είναι σχέσεις ανταλλακτικές ανάμεσα στον χρήστη με τον πάροχο: εκείνος τρέφει τα γρανάζια της αγοράς, εμείς καρπωνόμαστε ενημέρωση, χαλαρή ψυχαγωγία και προβολή των προϊόντων μας. Τίποτα λιγότερο, τίποτα περισσότερο. Και αν προκύψει και μια ουσιαστικότερη σχέση, έχει καλώς. Στο πίσω μέρος του μυαλού μας όμως ας γνωρίζουμε πως αυτό είναι μια μικρή πιθανότητα σ’ έναν κόσμο που η κοινή γνώμη δεν ήταν ποτέ τόσο ισχυρή και επικριτική όσο σήμερα, μέσω ακριβώς αυτών των δικτύων.
