Για τον εθνικό μας ποιητή Κωστή Παλαμά, με αφορμή τα 75 χρόνια από τον θάνατό του

του Κώστα Τάταρη

Σαν σήμερα το 1943, σε ηλικία 84 ετών, “έφυγε” ο Κωστής Παλαμάς.

Ο Παλαμάς δεν ήταν απλά ένας “καλός” ή έστω “μεγάλος” ποιητής, αυτοί οι τίτλοι από μόνοι τους δεν μου λένε και πολλά… ο Παλαμάς ήταν μύστης… μέσα από τους στίχους του εισήγαγε (ή τουλάχιστον προσπάθησε) εμάς τους αμύητους στις μεγάλες τραγικές αλήθειες της Ζωής, στην πολυπλοκότητα και μοναδικότητα του Νέου Ελληνισμού και, βεβαίως, σε αυτό που αποκαλούμε “μελέτη θανάτου”.

Ο Νέος Ελληνισμός, φυσικός κληρονόμος και συνεχιστής του Αρχαίου και του Βυζαντινού, συνιστά ταυτόχρονα ένα διακριτό μέγεθος που αυτονομείται απέναντί τους, όπως ακριβώς ο γιος και η κόρη αυτονομούνται απέναντι στους γονείς που αγαπούν, όταν ενηλικιώνονται… το γιατί δεν “ενηλικιώθηκε” ακόμα, είναι άλλης τάξης ζήτημα.

Αυτή την απλή, αλλά και δυσνόητη για “προγονόπληκτους” και “δυτικόπληκτους” αλήθεια, μας την έδειξαν, ανάμεσα σε άλλους, ο Δραγούμης (ιδιαίτερα με το βιβλίο του “Ελληνικός Πολιτισμός”), ο Καζαντζάκης (“Ταξιδεύοντας – Μοριάς”) και οι δυο πρίγκιπες και μύστες ποιητές μας Κωστής Παλαμάς και Άγγελος Σικελιανός… ”Ο Δωδεκάλογος του Γύφτου” είναι, πέραν των άλλων, το ευαγγέλιο του Νέου Ελληνισμού.

Έφυγε ο μύστης στις 27.2.1943, στην κατοχική, γερμανοκρατούμενη Αθήνα, στην οδό Περιάνδρου 5, ημέρα Σάββατο στις 3:20 π.μ, κρατώντας τον “Δωδεκάλογο του Γύφτου”… λίγες ημέρες πριν “έφυγε” η σύντροφός του Μαρία. Ο θάνατός της τον κατέβαλε, η γρίπη με πνευμονικές επιπλοκές τον αποτελείωσε.

Την επομένη ένα τεράστιο πλήθος τον συνόδευσε κάτω από το παγωμένο βλέμμα του κατακτητή. ένα πλήθος σε μυσταγωγική κατάνυξη, συνόδευσε έναν “νεκρό”, αλλά παντοτινό πνευματικό αρχηγό… ένας από εκείνους που βαστούσαν το φέρετρο στους ώμους ήταν ο Άγγελος Σικελιανός, ο νεκρός και ο ζωντανός “συνομίλησαν” για τελευταία φορά με τον “τρόπο” που οι ελάχιστοι, ζώντες και τεθνεώτες” γνωρίζουν.

Μετά το τέλος της νεκρώσιμης ακολουθίας, γονατιστό το πλήθος τραγούδησε τον Εθνικό Ύμνο και ο Άγγελος αποχαιρέτησε τον Κωστή με το ποίημα “Παλαμάς” με 9 τετράστιχα, ένα “ποίημα”- υπόσχεση:

“Ηχήστε οι σάλπιγγες… Καμπάνες βροντερές,

δονήστε σύγκορμη τη χώρα, πέρα ως πέρα…

βογγήστε τύμπανα πολέμου… Οι φοβερές

σημαίες, ξεδιπλωθείτε στον αέρα !…………..